Morgunblaðið - 22.12.2001, Page 46

,,SNJÓKORN falla, á
allt og alla,“ segir í text-
anum. Við gleðjumst yf-
ir hressum söng, tökum
jafnvel undir og ljós og
ylur þeirrar hátíðar
sem framundan er held-
ur innreið sína í hjarta
okkar. Lítum kannski
út um glugga hýbýla
okkar, horfum út yfir
fallega snjóbreiðu, horf-
um á snjókorn falla og
bæta í hvítu fallegu
ábreiðuna sem þekur
grámyglulegan hvers-
dagsleikann. Jólasöngv-
ar duna, börnin ærslast,
full af tilhlökkun.
,,Mamma, pabbi, hvenær koma jól-
in?“ ,,Já, en eftir hvað marga daga?“
,,Hvaða jólasveinn kemur í kvöld?“
Við brosum og gleðjumst, kerti loga
og ylur friðar og kærleika fyllir veru
okkar. Okkur kemur síst til hugar að
hvíta fallega ábreiðan sem færir okk-
ur birtu og yl í sálina sé einnig blaut
og köld.
,,Snjókorn falla, á allt og alla,“ mik-
ið rétt en snjókornin hafa þó ekki
sömu áhrif á alla. Alltof margir hafa
mátt þola hríðarbylji, sumar, vetur,
vor og haust. Í lífi þeirra hefur snjó-
breiðan ekki myndað fallega kápu
sem hylur grátt lífið, heldur hefur
kuldi og raki hríðarinnar níst inn að
beini. Fallegir söngvar hafa ekki lýst
upp tilveruna, einungis aukið kvölina
og minningar, sem ættu að hlýja,
nísta hverja taug. Glaðværð hátíðar-
innar gæti rétt eins þýtt glaðværð
löngu horfinna tíma, glataðra tæki-
færa, glataðra ára. Snjóbreiðan sem
mörgum finnst svo falleg, gæti rétt
eins verið öskulag tortímingarinnar.
En getum við haft áhrif? Hvað ger-
um við nú er hátíð ljóss og friðar
gengur í garð og við minnumst fæð-
ingar Frelsarans, þess frelsara sem
fært getur birtu og yl inn í vonlausar
kringumstæður, sem breytt getur
gráti í gleðidans. Jú, við
getum fært fólki gleði-
boðskapinn en þó vilja
ekki allir taka við hon-
um enda ytri kringum-
stæður margra þannig
að þó sálin fái frið,
skortir allt annað. Þeg-
ar við sitjum við birtu og
yl hátíðarinnar, lyftum
huga okkar upp til
Skapara himins og jarð-
ar, biðjum Hann um að
færa inn sitt ljós, biðj-
um Hann um að um-
vefja með sínum kær-
leika og gefa öllum þeim
sem eiga um sárt að
binda, hvort sem er af
völdum vímuefna, sjúkdóma, ástvina-
missis eða annarra orsaka, sinn frið,
það er friður sem æðri er öllum skiln-
ingi, friður sem upphefur kringum-
stæður.
Um leið og ég vil óska öllum lands-
mönnum gleðilegra jóla, vil ég þakka
öllum þeim sem stutt hafa við starf
Samhjálpar. Margir gerðust áskrif-
endur að tímariti okkar í nýafstöðnu
átaki auk þess sem einstaklingar og
fyrirtæki hafa sýnt velvilja sinn í
verki. All þetta hefur nú orðið til þess
að við getum haft kaffistofu okkar
fyrir utangarðsfólk og aðra aðstöðu-
lausa opna yfir jólahátíðina. Opið
verður á aðfangadag frá kl. 11 til 14
en frá kl. 11 til 15 aðra hátíðisdaga nú
um jól og áramót.
Snjókorn falla,
á allt og alla
Heiðar
Guðnason
Höfundur er forstöðumaður.
Samhjálp
Jólasöngvar duna,
segir Heiðar Guðnason,
börnin ærslast, full
af tilhlökkun.
UMRÆÐAN
46 LAUGARDAGUR 22. DESEMBER 2001 MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGINN
14. desember sl. birt-
ist í Morgunblaðinu
grein eftir Friðrik
Daníelsson, efnaverk-
fræðing, undir yfir-
skriftinni „Loftslags-
samningar“. Í grein-
inni er fjallað um
gróðurhúsaáhrifin og
viðleitni alþjóðasam-
félagsins til að draga
úr losun gróðurhúsa-
lofttegunda. Svo virð-
ist sem greinarhöf-
undur hafi ekki kynnt
sér umfjöllunarefnið
ítarlega, og því er
ástæða til að benda á
nokkur atriði í greininni, sem
greinilega byggjast á misskilningi
eða takmörkuðum upplýsingum.
1. atriði: Í umræddri grein segir
m.a.: „Koltvísýringur er ekki
mengun, hann er eina fæða jurta-
gróðurs jarðar og þar með manna
og dýra“.
Ábending: Almennt er litið svo
á, að koltvísýringur sé mengun ef
styrkur hans í andrúmslofti er um-
fram náttúruleg mörk. Koltvísýr-
ingur er heldur ekki „eina fæða
jurtagróðurs jarðar“. Þar koma
vatn og steinefni einnig við sögu.
2. atriði: Í greininni segir einnig:
„Gróðurvöxtur eykst með auknum
koltvísýringi í loftinu“.
Ábending: Hið rétta er að koltví-
sýringur er sjaldnast takmarkandi
þáttur við vöxt plantna. Náttúru-
legur styrkur hans í andrúmsloft-
inu er nægur, en aðrir þættir svo
sem magn köfnunarefnis og fosfórs
ráða mestu um vöxtinn, að
ógleymdum veðurfarsþáttum.
3. atriði: Í greininni segir enn
fremur: „Mennirnir geta aldrei
aukið koltvísýringinn
mikið þar eð gróður-
inn og sjórinn auka
upptöku hans þegar
magnið í loftinu vex“.
Ábending: Aukin
koltvísýringsupptaka
„gróðurs og sjávar“
nær engan veginn að
vega upp á móti auk-
inni losun. Þess vegna
hefur styrkur koltví-
sýrings í andrúmslofti
hækkað jafnt og þétt
á síðustu áratugum.
Fyrir daga iðnbylting-
arinnar er talið að
styrkurinn hafi verið
um 280 ppm, árið
1960 var hann kominn í tæplega
320 ppm og árið 2000 í 368 ppm.
Með svipuðu áframhaldi er gert
ráð fyrir að styrkurinn verði ná-
lægt 500 ppm árið 2050.
4. atriði: Í greininni segir: „Ef
hitinn skyldi hækka á næstu öldum
eða árþúsundum af völdum manna
yrði það búbót fyrir flesta jarð-
arbúa og sérstaklega þá sem
byggja kaldari lönd“.
Ábending: Í samantekt Milli-
ríkjanefndar Sameinuðu þjóðanna
um loftslagsbreytingar (IPCC) frá
1. október 2001 er gert ráð fyrir að
hitastig á Jörðinni muni hækka af
mannavöldum um að meðaltali 1,4–
5,8°C á tímabilinu frá 1990 fram til
ársins 2100. Hins vegar er gert ráð
fyrir að þróunin geti orðið mjög
breytileg eftir heimssvæðum.
Þannig geti hitastig hækkað mun
meira á tilteknum svæðum, en
lækkað á öðrum svæðum. Gert er
ráð fyrir að þessum breytingum
fylgi breytingar á úrkomu, svo sem
aukin tíðni meiri háttar flóða og
meiri háttar þurrka. Einnig er tal-
ið hugsanlegt að hafstraumar
breytist skyndilega, ekki endilega
beint vegna hitastigshækkunar,
heldur jafnframt vegna breytinga
á seltu sjávar samfara bráðnun
jökla. Þó að meðalhitastig á Jörð-
inni hækki, geta „kaldari lönd“ því
á sama tíma orðið óbyggileg vegna
lækkaðs hitastigs, breytinga á úr-
komu eða breytinga á hafstraum-
um.
5. atriði: Í greininni er vitnað í
nýja bók „eftir W. Soon og fleiri
virta vísindamenn“, þar sem m.a.
sé komist að þeirri niðurstöðu að
„engin hrein sönnun“ sé til „fyrir
því að koltvísýringsútblástur
manna hafi hnattræn áhrif á lofts-
lag“.
Ábending: Vissulega er „engin
hrein sönnun“ til fyrir hnattrænum
áhrifum koltvísýringsútblásturs á
loftslag. Líkurnar á að aukinn
styrkur koltvísýrings og annarra
gróðurhúsalofttegunda hafi þessi
áhrif eru hins vegar yfirgnæfandi.
Þetta hafa a.m.k. 186 þjóðir við-
urkennt í verki með því að stað-
festa Rammasamning Sameinuðu
þjóðanna um loftslagsbreytingar.
Hér hafa aðeins verið nefnd fá-
ein atriði úr grein Friðriks, þótt
fleira mætti tína til. Ástæða er til
að hvetja alla sem fjalla um lofts-
lagsmál til að kynna sér innlend og
erlend gögn, áður en stílvopn eru
munduð á opinberum ritvelli.
(Framanskráð er einkum byggt
á skýrslum Milliríkjanefndar Sam-
einuðu þjóðanna um loftslags-
breytingar (IPCC), sjá m.a. heima-
síðu nefndarinnar, http://www.-
ipcc.ch.)
Loftslagssamningar
Stefán
Gíslason
Kyoto
Ástæða er til að hvetja
alla sem fjalla um
loftslagsmál, segir
Stefán Gíslason, til
að kynna sér innlend
og erlend gögn.
Höfundur er umhverfisstjórn-
unarfræðingur og verkefnisstjóri
Staðardagskrár 21.
Á ÞVÍ ári sem er að
kveðja var allri heims-
byggð brugðið við
árás hryðjuverka-
manna í Bandaríkun-
um hinn 11. septem-
ber og segja má að
heimsmyndin sé ekki
sú sama síðan þá. Í
kjölfarið hafa stríðs-
átök víða um heim enn
á ný aukist og þótt
hugsanlega sjái nú
fyrir endann á þeim í
Afganistan horfir
heimurinn nú með
hryllingi á ástandið
fyrir botni Miðjarðar-
hafs. Réttlætanleg
reiði, sem auðvitað er ekki réttlæt-
anleg, fær útrás í þessum stríðs-
átökum en haldi menn sífellt áfram
að hefna hinna minnstu aðgerða
verður enginn endir á þeim og í
stríði verður í raun aldrei neinn
sigurvegari.
Þótt við sem búum á Íslandi
séum fjarri hinum eiginlegu átök-
um búum við samt í þessum heimi
sem þau fara fram í. Líkja má því
við það að búa í stórri blokk og á
neðstu hæð í stigagangi C eru alltaf
blóðug átök, þótt við í
stigagangi A sleppum
við þau. Masahisa Goi
(1916–1980), stofnandi
World Peace Prayer
Society sagði: „Stað-
reynd er að tilvera
mannsins er ekki óháð
öðrum. Samfélag eða
þjóð byggist á hópum
einstaklinga og mann-
kynið er samansafn af
einstökum þjóðum.
Þess vegna endur-
speglast tilfinningar
einstaklinga, eins og
reiði eða eftirsjá, með
þjóðinni allri og síðan
dreifast þessi tilfinn-
ingalegu viðbrögð þjóðarinnar yfir
til alla annarra hluta heimsins.“
Friðarbænir hafa sams konar
áhrif og reiðin. Þeim má dreifa
fyrst með þjóðinni og síðan til allra
annarra hluta heims. Friðarfulltrú-
ar WPPS og aðrir friðelskandi ein-
staklingar víða um heim ætla að
halda bænastund hinn 1. janúar
2002 kl. 12 á hádegi og biðja fyrir
friði í 5–15 mínútur með hinni ein-
földu bæn: MEGI FRIÐUR
RÍKJA Á JÖRÐ og mynda nokkurs
konar bænahjúp um jörðina. Ég
hvet alla til að taka sér þennan
stutta tíma í friðarbæn, hvort sem
þeir gera það einir, með fjölskyldu
eða vinum, og stuðla þannig að því
að heimurinn hefji þetta nýja ár
með frið í hjarta.
Hefjum árið með
bæn um frið
Guðrún G.
Bergmann
Höfundur er friðarfulltrúi World
Peace Prayer Society, Hellnum,
Snæfellsbæ.
Friður
Í stríði, segir
Guðrún G. Bergmann,
verður í raun aldrei
neinn sigurvegari.
FYRIR rúmu ári,
eftir útifund aldraðra
við setningu Alþingis,
voru lagðar fram sann-
anir fyrir því að ellilíf-
eyrir og tekjutrygging
þyrftu að hækka um
18% til að ná sama
hlutfalli af launum
verkamanns og var
1991. Þá voru lagðar
fram töflur og skýrslur
frá ríkisskattstjóra þar
sem kom fram að þús-
undir eftirlaunafólks
er með tekjur sem eru
langt undir hungur-
mörkum.
Ráðherrar og þing-
menn lýstu því með fögrum orðum
að nú þyrfti að lagfæra kjör hinna
verst settu og tryggja að kaupmátt-
ur eftirlaunafólks fylgdi almennri
launaþróun og lýsti forsætisráð-
herra því yfir að öll skref ríkistjórn-
arinnar staðfestu þennan vilja henn-
ar.
1. janúar 2001 voru ellilífeyrir og
tekjutrygging samtals kr. 50.103.-
og eru það enn, hafa ekkert hækkað
allt þetta ár.
Eftir því sem Morgunblaðið 5.
október sl. sagði frá, hafa dagvinnu-
laun hjá því opinbera hækkað um
10,5% á þessu ári, sem þýðir hækk-
un milli tíu og tuttugu þúsund krón-
ur á mánuði a.m.k.
Með frumvarpi til fjárlaga, sem
lagt var fram á Alþingi í haust, var
tafla um tekjur, verðlag, kaupmátt
og gengi. Þar kemur fram, að laun,
miðað við launavísitölu Hagstofu Ís-
lands, hafa hækkað um 8,57% árið
2001. Neysluvísitala fyrir árið 2001
hækkar um 8,8%. Þetta eru opinber-
ar tölur úr fylgiskjali fjárlagafrum-
varpsins. Það hefur
komið fram í fréttum
og ræðum þingmanna
að vísitalan er núna
tæp 9%.
Fyrir árslok árið
2000 létu þingmenn og
ráðherrar hækka mán-
aðarlaun sín um
nokkra tugi þúsunda
króna. Heitir þetta að
tryggja kaupmátt okk-
ar hinna lægst laun-
uðu, eins og ráðherrar
og þingmenn segjast
vilja gera? Þarna má
svo sannarlega segja
að vont er þeirra
ranglæti en verra er
þeirra réttlæti.
Rétt eftir þingsetningu núna í
haust boðaði ríkisstjórnin lækkun
skatta, sem myndu skila ríkisjóði
auknum tekjum. Hverjir eiga svo að
verða aðnjótandi skattalækkana rík-
isstjórnar? Þeir lækka tekjuskatt á
fyrirtækjum, lækka hátekjuskatt og
eignaskatt. Ekki koma þessar
skattalækkanir ellilífeyrisfólki og
öryrkjum til góða.
Stjórnvöld gerðu sl. sumar, breyt-
ingar á lögum um almannatrygg-
ingar, og hverjar voru þessar breyt-
ingar? Þær voru að hjón fá nú hvort
um sig greiðslur sem einstaklingar,
eða 100% í stað 90% áður og þeir
sem fengu sérstaka heimilisuppbót
fá nú tekjutryggingarauka, sem er
nokkru hærri en sérstaka heimilis-
uppbótin. Mikill hluti eftirlaunafólks
fékk engar leiðréttingar.
En blekið var varla þornað á
þessu nýju lögum þegar heilbrigð-
isráðherra gaf út reglugerð um stór-
hækkanir á lyfjum og læknaþjón-
ustu, en vitað er að hækkanir þessar
koma harðast niður á öldruðum.
Stjórnvöld sendu okkur svo jóla-
kveðjur sínar, stórfelldar hækkanir
á þeim komugjöldum til lækna og
heilsugæslu, sem ekki voru hækk-
aðar sl. sumar. Það eina sem við
fáum frá stjórnvöldum eru hækk-
anir á lyfjum og lækna- og heilsu-
gæsluþjónustu. Þetta eru kaldar
jólakveðjur.
Þegar þetta er skoðað, stjórn-
málamenn hækka eigin laun, og
laun opinberrra starfsmanna um
tugi þúsunda króna á mánuði og
vísitalan er tæp 9%, má sjá, að farið
er með okkur eins, eða verr, og með
stétt hinna útskúfuðu á Indlandi.
Við þetta má svo bæta að ef við,
þessir útskúfuðu, reynum að vinna
okkur inn nokkrar krónur til við-
bótar við ellilífeyri og tekjutrygg-
ingu, kemur skerðing á greiðslur al-
mannatrygginga mjög fljótlega,
þannig er reynt að tryggja að við
komumst ekki úr hópi hinna útskúf-
uðu.
Þetta sem hér að framan er talið
er ástæða þess, að hinir gleymdu
eða ústskúfuðu eldri borgarar, eru í
fullri alvöru að ræða um framboð í
næstu kosningum, því svo lengi má
brýna deigt járn að það bíti.
Hinir útskúfuðu
Karl Gústaf
Ásgrímsson
Aldraðir
Svo lengi, segir
Karl Gústaf Ásgríms-
son, má brýna deigt
járn að það bíti.
Höfundur er formaður Félags eldri
borgara Kópavogi.
Meðgöngufatnaður
fyrir mömmu
og allt fyrir litla krílið.
Þumalína, Pósthússtr. 13, sími 551 2136