Morgunblaðið - 22.12.2001, Side 56

MINNINGAR
56 LAUGARDAGUR 22. DESEMBER 2001 MORGUNBLAÐIÐ
✝ Þórir Skarphéð-insson fæddist á
Hróastöðum í Öxar-
firði í N-Þing. 7.
febrúar 1914. Hann
lést á heimili sínu
15. desember síðast-
liðinn. Foreldrar
hans voru Skarp-
héðinn Sigvaldason
bóndi, f. 4. apríl
1876, d. 15. júlí
1970, og hans kona
Gerður Jónsdóttir
húsfreyja, f. 30. nóv-
ember 1882, d. 12.
júní 1973. Systkini
Þóris voru Sigurður, f. 19. sept-
ember 1906, d. 7. apríl 1996,
Ingibjörg f. 1. janúar 1909, d. 28.
október 1971, og Baldur, f. 9.
október 1915.
Þórir kvæntist 2. nóvember
1940 Unni Þórarinsdóttur, f. 14.
ágúst 1918, d. 4. apríl 2001. For-
eldrar hennar voru hjónin Þór-
arinn Björnsson, útgerðarmaður
á Reyðarfirði, f. 21. september
1885, d. 18. nóvember 1960, og
Pálína Þorsteinsdóttir hús-
freyja, f. 3. ágúst 1895, d. 10.
september 1970. Börn Unnar og
Þóris eru 1) Erla, f. 22. apríl
1941, gift Helga Sigurðssyni, f.
22. maí 1937, börn þeirra eru
Þórir Helgi, kvæntur Jóhönnu
Margréti Guðjóns-
dóttur, Sigurður
Grétar, Héðinn Þór,
kvæntur Elínu
Fanneyju Hjaltalín,
og Unnur, trúlofuð
Sveini Bjarka Tóm-
assyni. 2) Skarp-
héðinn, f. 16. nóv-
ember 1948,
kvæntur Sigrúnu
Ingibjörgu Sigurð-
ardóttur, f. 18.
ágúst 1950. Börn
þeirra eru Þórir,
kvæntur Signýju V.
Sveinsdóttur, Sig-
urður og Erla Sigríður. 3) Þór-
unn Pálína, f. 4. febrúar 1951,
gift Jóni Eiríkssyni, f. 27. júní
1948. Börn Þeirra eru Eiríkur
Dór, Unnur Erla og Rakel.
Þórir stundaði nám í Héraðs-
skólanum á Laugum í S-Þing. og
síðan í Iðnskólanum í Reykjavík,
þar sem hann lauk sveinsprófi í
vélvirkjun 1938. Fyrst starfaði
hann við iðn sína, en lengst af
starfsævi sinni stundaði hann
verslun og viðskipti og sat í
stjórnum ýmissa iðnaðar- og
verslunarfyrirtækja, svo sem
Lífstykkjabúðarinnar hf., Reyk-
hússins hf. og John Lindsey hf.
Útför Þóris hefur farið fram í
kyrrþey að ósk hins látna.
Með virðingu og þakklæti í huga
kveð ég hinstu kveðju tengdaföður
minn, Þóri Skarphéðinsson, sem nú
er látinn í hárri elli. Andlátsfregnin
kom ekki að óvörum, heilsan var
orðin tæp og líkamsþróttur fór
minnkandi þótt hugsun væri skýr
allt fram til síðasta dags. Engu síður
setur okkur hljóð eins og eitthvað
óvænt hafi gerst. Viðskilnaðurinn
fyllir mann djúpum trega og þegar
umbreytingin kemur gerist það allt-
af jafnóvænt, hvort heldur æviferill
hins látna var langur eða skammur.
Einstakur maður í huga okkar er
horfinn af lífssviðinu. Hans er nú
sárlega saknað af ástvinum og sam-
ferðafólki sem átti því láni að fagna
að kynnast honum og njóta sam-
fylgdar við hann á langri vegferð.
Þegar ég kveð tengdaföður minn
koma margar góðar minningar upp í
hugann frá kynnum okkar. Sem
ungur maður birtist ég fyrst á heim-
ili hans, þá í tilhugalífi okkar Dódýj-
ar. Ég minnist að hafa hitt þar fyrir
grandvaran íhaldsmann í besta
skilningi þess orðs sem fór að öllu
með varúð, hlustaði af athygli og lét
aðra meira um að tjá sig. Þegar ég
síðar varð hluti af fjölskyldu hans
leiddu kynni okkar til einlægrar vin-
áttu sem var mér afar heillarík alla
tíð. Ef ég reyni að leitast við að lýsa í
fáum orðum hvað helst einkenndi
þennan dugmikla og einstaka mann
þá kemur fyrst upp í hugann hjálp-
semi og velvilji og hversu góðan hug
hann ávallt bar til annarra. Nærvera
við hann var einatt gefandi og upp-
byggileg. Hann var stoð og stytta
fjölskyldu sinnar, lét alltaf gott af
sér leiða þegar hann gat og var
óþreytandi að örva til dáða yngri
sem eldri. Honum var einlægt að
veita hjálp þegar eitthvað stóð til hjá
fjölskyldunni, hann var örlátur við
aðra en afar hófsamur fyrir sjálfan
sig. Hann var auk þess einstaklega
verklaginn og sérlega kappsfullur
þegar hann tók sér eitthvað fyrir
hendur og má segja að í þeim skiln-
ingi hafi hann verið fjandmaður alls
seinagangs. Þórir hafði þann háttinn
á þegar hann rétti hjálparhönd að
hrósa öðrum fyrir vel unnið verk
sem hann sjálfur átti allan heiðurinn
af. Tengdafaðir minn tilheyrði aldrei
hópi þeirra sem bera góðverk sín á
torg.
Þórir var af þeirri kynslóð sem
upplifði bæði kreppu og stríðsár,
sem mótað hefur mjög lífsviðhorf
þessa fólks vegna þeirra aðstæðna
sem það bjó við. Hann ólst upp við
þröngan kost í sveit eins og svo
margir gerðu á þeim árum og sá
ekki framtíð sína fyrir sér við bú-
skapinn. Sem ungur maður átti
hann sér fljótt vonir og drauma um
aðra framtíð og flutti bláfátækur til
höfuðborgarinnar í leit að tækifær-
um. En möguleikarnir voru ekki
margir eða fjölbreyttir á þessum
tímum og kjörin eftir því. Í byrjun
kostaði fæði og herbergi svipað og
dagvinnulaunin sögðu til um og var
því snemma byrjað að verða sér úti
um aukaverk til að ná endum saman.
Hugurinn stefndi að því að leggja
fyrir sig verslunarnám eða iðn og
valdi hann iðnnám þar sem atvinnu-
öryggi var þar meira. Hann stund-
aði hins vegar verslun og viðskipti
nánast allt sitt líf og fyllti síðar hóp
þeirra manna sem með þrautseigju
og áræði innleiddu vorkomu í ís-
lenskt viðskiptalíf. Þessir menn sem
hófu verslun og viðskipti um miðja
síðustu öld bjuggu við fábreytt at-
vinnulíf í umhverfi þar sem flest var
háð skömmtun og leyfum. Það kom
því ekki á óvart að hann skyldi til-
heyra hópi dyggustu stuðnings-
manna þess stjórnmálaflokks sem
öðrum flokkum fremur hefur sett
athafnafrelsi einstaklingsins á odd-
inn.
Afskipti hans af atvinnurekstri
voru margvísleg með þátttöku í
rekstri og stjórnum fjölda atvinnu-
fyrirtækja sem döfnuðu vel. Hann
naut ómælds trausts og virðingar í
viðskiptum vegna þeirra mannkosta
sem hann bjó yfir og með einstökum
dugnaði og útsjónarsemi vegnaði
honum vel í öllu því sem hann tók
sér fyrir hendur. Hann skilaði
drjúgu dagsverki sem gerði honum
kleift að sjá fjölskyldu sinni far-
borða með miklum glæsibrag. Þórir
var mikill gæfumaður, bæði í einka-
lífi og í starfi, var einn af þeim
mönnum sem sjaldan mæta and-
streymi heldur naut hann velvildar
og átti farsæl samskipti við marga
góða menn. Hann taldi þó ávallt sína
mestu velgjörðarmenn vera frænda
sinn Svein Benediktsson og Guðjón
Hólm Sigvaldason, sem var við-
skiptafélagi Þóris um langt skeið.
Með tengdaföður mínum eru allir
þessir menn nú gengnir.
Fyrir 55 árum reistu þau Unnur
og Þórir sér hús af miklum dugnaði
og myndarskap við Grenimel í
Reykjavík. Þar bjuggu þau alla tíð
síðan og bar einstaklega glæsilegt
heimili þeirra hjóna þeim fagurt
vitni. Þórir varð þeirrar gæfu að-
njótandi að búa í hjónabandi þar
sem ávallt ríkti mikil ástúð og gagn-
kvæmur kærleikur, sem lýsti sér svo
vel í þeirri umhyggju sem hann
sýndi eiginkonu sinni í veikindum
hennar síðustu árin sem hún lifði.
Ég minnist með þakklæti og af ein-
lægri hlýju ánægjulegra stunda með
þeim hjónum á Grenimelnum og þá
sérstaklega hversu vel þau tóku mér
alla tíð. Í tómstundum sínum hafði
Þórir mikla ánægju af lestri góðra
bóka og þá ekki síst um málefni sem
tengdust mankynssögunni, enda
lifði hann áhrif tveggja heimsstyrj-
alda og um það efni var hann sérlega
áhugasamur. Hugurinn vék þó aldr-
ei langt frá þeim verkefnum sem
hann var að fást við hverju sinni sem
gjarnan einkenndust af fórnfúsu
uppbyggingarstarfi sem aðrir nutu
síðan góðs af. Þau Unnur og Þórir
lögðu mikla rækt við fjölskyldu sína
og nutu þess mjög að hafa hana í
kringum sig og þá ekki síst barna-
börnin sem sífellt urðu fleiri. Það
var dekrað við ungviðið og þá gjarn-
an farið á loftið og eitthvert góðgæti
sótt til að stinga upp í litla munna.
Með uppvexti þeirra færðist dekrið
yfir í stöðuga hvatningu og áhuga á
því að þau stæðu sig vel í því sem
þau voru að fást við hverju sinni.
Þannig lögðu þau Unnur og Þórir
sitt af mörkum við að umbreyta
gáskafullum unglingunum í gáfu-
lega ungstúdenta.
Nú að leiðarlokum vil ég þakka
allar samverustundirnar frá fyrstu
kynnum. Með Þóri Skarphéðinssyni
er genginn göfugur maður sem hafði
þá mannkosti að geyma sem flestir
reyna að tileinka sér. Hann var því
sönn fyrirmynd og lífsförunautur
sem sárt er að sjá á eftir. En björt
minning um þennan einstaka mann
og sú staðfasta trú að dauðinn sé að-
eins hlið inngöngu að betra lífi verð-
ur huggun okkar í þeim söknuði.
Jón Eiríksson.
Sagt er að maðurinn sé gjöf Guðs
til okkar, það þýðir að við hvert og
eitt erum gjöf hvert til annars. Hver
gjöf er frá Guði komin og er óend-
anlega dýrmæt og þakkarverð. Þeg-
ar ég sem lítill drengur rétti ömmu
minni hjálparhönd sagði hún iðu-
lega: „Guðs laun“. Þessi orð koma
upp í huga minn þegar ég þakka fyr-
ir að hafa átt þess kost að kynnast
tengdaföður mínum, Þóri Skarphéð-
inssyni, og eiga samleið með honum
og fjölskyldu hans í 42 ár. Nú er
komið að því að leiðir okkar Þóris
skilja um sinn. Biðin hjá tengdamóð-
ur minni, Unni Þórarinsdóttur, eftir
ástríkum og einstaklega umhyggju-
sömum eiginmanni var ekki löng.
Aðeins átta mánuðir.
Nú, þegar jólaundirbúningur er í
fullum gangi og fólk önnum kafið í
leit að jólagjöfum handa sínum nán-
ustu er oft erfitt að finna réttu gjöf-
ina. Það fer ekki á milli mála, að Guð
hefur vandað vel jólagjafirnar sem
Þórir og Unnur fá hvort frá öðru.
Það er að vera saman um þessi jól
eins og öll þau jól, sem þau áttu sam-
an í einstaklega farsælu og ástríku
hjónabandi.
Þórir fór ungur að árum frá for-
eldrahúsum á Hróastöðum í Öxar-
firði suður til Reykjavíkur, í leit að
frekari menntun og starfi.
Hann hóf fyrst störf í Vélsmiðj-
unni Héðni 1933, lauk sveinsprófi í
vélvirkjun 1938. Fljótlega var hann
kominn í verslun og viðskipti, sem
átti vel við hann, enda afburða vel
liðinn alls staðar þar sem hann kom
að málum. Þetta kom berlega í ljós
þegar hann var í viðskiptaferðum
erlendis eða í erindagjörðum hér-
lendis. Hann var framkvæmdastjóri
fyrir verslunina Höfn og Gjafabúð-
ina 1953–57 og Lífstykkjabúðina hf.
frá 1957. Hann var í stjórn margra
annarra fyrirtækja og stjórnarfor-
maður flestra þeirra. Hann hætti
ekki störfum fyrr en hann var kom-
inn um áttrætt.
Það var mín gæfa að kynnast
þeim hjónum Unni og Þóri. Þeim
fylgdi ætíð einstakur velvilji og kær-
leikur í garð fjölskyldumeðlima. Hin
óendanlega umhyggjusemi og áhugi
á velgengni og velferð hvers og eins
í fjölskyldunni er sú sýn og vega-
nesti sem ég fékk þegar ég kvæntist
Erlu dóttur þeirra. Það voru viss
forréttindi fyrir ungan mann sem
var að byrja búskap að hafa tengda-
foreldra sem ætíð hvöttu mann til
dáða og miðluðu af dýrmætri
reynslu sinni, sem þau höfðu öðlast á
þeim tíma þegar allt var af skornum
skammti, atvinnuleysi og húsnæðis-
leysi.
Ógleymanlegur er sá stuðningur,
sem Þórir sýndi okkur hjónum þeg-
ar við hófum okkar viðskiptarekstur
og stofnuðum heildverslunina Eng-
ey. Þar kom fram framsýni og
reynsla Þóris í rekstri fyrirtækja.
Þórir var einstakur og góður mað-
ur. Þórir var jarðbundinn og stað-
fastur, en jafnframt framsýnn og
stórhuga. Hann var einstaklega
þægilegur í viðkynningu og um-
gengni. Hann var ekki að hreykja
sér af afrekum sínum. Það er ekki
langt síðan að hann sagði mér að
hann hefði sjálfur teiknað húsið
Grenimel 6, þar sem þau Unnur
bjuggu til æviloka. Þetta afrek er
eitt af mörgum sem Þórir hafði fyrir
sig og var ekki að bera á borð. Það
þurfti ekki arkitekt að gera það sem
útsjónarsamur rennismiður gat
gert.
Það eru svo sannarlega viss for-
réttindi að kynnast einstaklingi sem
hefur alla þessa eiginleika og ótal
fleiri.
Þrátt fyrir veikindi síðustu árin
kvartaði Þórir aldrei. Þessu kynnt-
ist hjúkrunarfólk sem aðstoðaði
hann í veikindum hans. Það var oft
aðdáunarvert að verða vitni að hans
einstaka dugnaði, þegar getan var
ekki alltaf fyrir hendi vegna veikind-
anna.
Þau hjónin voru bæði miklir fag-
urkerar eins og heimili þeirra ber
með sér. Þau voru höfðingjar heim
að sækja og þær eru margar
ógleymanlegar stundirnar sem fjöl-
skyldumeðlimir og vinir hafa átt á
heimili þeirra og minningarnar það-
an eru afar ljúfar og góðar.
Nú þegar komið er að kveðju-
stund hrannast upp myndir í huga
okkar af þeim andlega auði sem
Unnur og Þórir skilja eftir handa
okkur, sem höfum átt því láni að
fagna að vera með þeim í lífshlaupi
þeirra. Það er síðan okkar að hlúa og
veita af þessum auði öðrum til eft-
irbreytni og velsældar.
Elskulegu tengdaforeldrar, hafið
þökk fyrir samfylgdina og megi frið-
ur jólanna blessa minningu ykkar.
Helgi Sigurðsson.
Með Þóri tengdaföður mínum er
genginn óvenju vandaður maður. Að
upplagi var hann hæglátur maður
sem hvorki vildi mikið láta á sér
bera né trana sér fram í samskiptum
við annað fólk. Ljúfmenni var hann,
orðheldinn og einstaklega greiðvik-
inn. Sjálfstæðismaður var hann mik-
ill, í skilningi bóndans frá Sumar-
húsum, og hann gerði fyrst og
fremst kröfur til sjálfs sín. Gæfu
sína gerði hann alla tíð ráð fyrir að
þurfa að smíða sjálfur, hún kæmi
ekki frá öðrum en honum sjálfum.
Þórir var alinn upp í afskekktri
sveit norður við Öxarfjörð. Fjöl-
skylda hans var fátæk eins og
reyndar flestir Íslendingar voru á
þeim tíma. Þórir og systkini hans öll
voru sennilega alin upp við það að
þurfa að bjarga sér sjálf á sem flest-
um sviðum. Og það gerðu þau svo
um munaði. Til dæmis byggði Þórir
ásamt bræðrum sínum íbúð sína á
Melunum, að því er ég held án nokk-
urrar aðkeyptrar vinnu.
Viðhaldi heima hjá sér sinnti hann
mest sjálfur og þar að auki lagði
hann drjúgan skerf til bygginga
barna sinna og viðhalds íbúða þeirra
meðan heilsa entist. Þessara eigin-
leika Þóris fékk ég, tengdadóttir
hans, að njóta ómælt og alltaf sem
það væri algjörlega sjálfsagður hlut-
ur.
Þórir var ákaflega hlýr maður á
sinn hljóðláta hátt. Hlýju sinni og
væntumþykju beindi hann ekki síst
að fjölskyldu sinni í margbreytilegri
mynd. Ég minnist Þóris sem ein-
staks manns sem hefði allt fyrir mig
ÞÓRIR
SKARPHÉÐINSSON
Kæra Dúna skóla-
systir.
Við vorum tólf ungar
stúlkur sem hófum nám
við Ljósmæðraskólann
árið 1951. Þú varst yngst af okkur
skólasystrunum aðeins 19 ára og nú
ert þú sú fjórða af okkur sem hverfur
yfir móðuna miklu.
Þótt hálf öld sé liðin frá því að leiðir
okkar lágu fyrst saman streyma
minningarnar fram nú þegar þú hefur
kvatt þennan heim. Á skólaárunum
dvöldum við í heimavist og þar var
strangur agi, því við áttum að vera
komnar inn í síðasta lagi kl. 11 á
kvöldin. Við vorum herbergisfélagar
og oft hlógum við dátt að ýmsum
leyndarmálum sem við pískruðum
um, þegar við vorum háttaðar á
kvöldin. Ó, hvað við vorum oft þreytt-
GUÐRÚN BERGLIND
SIGURJÓNSDÓTTIR
✝ Guðrún BerglindSigurjónsdóttir
fæddist 19. júní 1932
í Vatnsholti í Flóa.
Hún lést á Landspít-
alanum – háskóla-
sjúkrahúsi 29. nóv-
ember síðastliðinn
og fór útför hennar
fram frá Kópavogs-
kirkju 6. desember.
ar þegar við þurftum að
fara beint af næturvakt
til þess að sitja í 3–4
tíma fyrirlestrum hjá
prófessornum. Námsár-
ið okkar leið mjög fljótt
því nóg var að gera við
leik og störf. Þegar við
útskrifuðumst sem ljós-
mæður árið 1952 tók al-
vara lífsins við, ábyrgð-
in að vera með tvö líf í
höndunum. Starfsvett-
vangur okkar á lífsleið-
inni lá oft saman, við
unnum við mæðraskoð-
un á Heilsuverndar-
stöðinni við Barónsstíg í 10 ár, á Fæð-
ingarheimili Reykjavíkur í 16 ár og
síðustu starfsárin þín á fæðingardeild
Landspítalans. Þú varst alla tíð lán-
söm í starfi þínu sem ljósmóðir,
örugg, traust og samviskusöm. Það
fann ég best þegar þú tókst á móti
yngstu börnunum mínum, tvíburum,
heima hjá mér árið 1969. Það var
dásamleg stund sem hverfur ekki úr
minni okkar hjónanna.
Þú varst svo heppin að leiðir ykkar
Jóns lágu saman og þið eignuðust 5
börn sem öll eru vel af Guði gerð. Þú
varst alltaf svo lagin í höndunum,
saumaðir á börnin ykkar og teiknaðir
upp flíkurnar, kápurnar og kjólana,
áður en þú saumaðir þær. Það varð
erfiður tími þegar þú veiktist hast-
arlega fyrir 10 árum, varðst að hætta
að vinna og máttir ekki keyra bílinn
þinn lengur. En þú tókst veikindun-
um af æðruleysi, því með stuðningi
eiginmanns og barna varstu ánægð
yfir því að geta prjónað vettlinga og
hosur á barnabörnin, þótt þú saknaðir
ljósmóðurstarfsins.
Nú þegar ég kveð þig, kæra vin-
kona og skólasystir, vil ég þakka þér
allar okkar samverustundir og hálfr-
ar aldar vináttu. Ég og fjölskylda mín
sendum fjölskyldu þinni innilegar
samúðarkveðjur með þessum ljóðlín-
um:
Ég sendi þér kæra kveðju,
nú komin er lífsins nótt.
Þig umvefji blessun og bænir,
ég bið að þú sofir rótt.
Þó svíði sorg mitt hjarta
þá sælt er að vita af því
þú laus ert úr veikinda viðjum,
þín veröld er björt á ný.
Ég þakka þau ár sem ég átti,
þá auðnu að hafa þig hér.
Og það er svo margs að minnast,
svo margt sem um hug minn fer.
Þó þú sért horfin úr heimi,
ég hitti þig ekki um hríð.
Þín minning er ljós sem lifir
og lýsir um ókomna tíð.
(Þórunn Sig.)
Dýrfinna H.K.
Sigurjónsdóttir.