Morgunblaðið - 06.12.2003, Blaðsíða 38

LISTIR
38 LAUGARDAGUR 6. DESEMBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ
GALLERÍ Hlemmur stendur um
þessar mundir fyrir sýningu á verk-
um Egils Sæbjörnssonar. Þrjú verk
eru megin uppistaða sýningarinnar,
verkin Við erum blóm, Aldan og
1.3.blár&ellefu.
Stærsta verkið er Við erum blóm,
vídeóverk með tónlist eftir Egil.
Þegar hann er spurður hvert sé
þema verksins segir hann: „Þema
dagsins hjá mér er dálítið hinn tví-
skipti persónuleiki mannsins og ég
held að það hljóti að vera einhver
tenging frá því inn í verkið vegna
þess að þetta hefur verið rauði þráð-
urinn í mínum verkum um skeið.“
Hvað viltu segja með þessu verki?
„Þegar ég geri verk er ég ekki að
segja neitt. Ég er ekki að reyna að
sannfæra fólk um neitt. Ég er ekki
með áróður. Ég er ekkert að reyna
að bjarga heiminum. Hann er full-
fær um það sjálfur. Ég er bara það
sem ég er, staddur á þeim punkti
sem ég er staddur í lífinu og er ekki
að gera neitt annað. Hins vegar
dreg ég fram atriði sem hafa haft
áhrif á mig og mér finnst áhugaverð.
Ég reyni ekki að stýra því hvað öðr-
um finnst. Öll túlkun er frjáls.“
Annað verk á sýningunni sam-
anstendur af teikningum, tuttugu og
einni mynd, og ber verkið heitið
Aldan. „Myndirnar voru upp-
runalega hugsaðar sem tónlistar-
myndband,“ segir Egill, „en svo
ákvað ég að sýna þær eins og þær
eru.“
Um hvað er þetta verk?
„Það er um bát sem ferðast um
hafið, á þessari öldu sem er hálfgerð
náttúruhamfaraalda. En hún gerir
engan skaða. Svo birtist allt í einu
ljón, eins og þegar mann dreymir og
þá birtast element sem maður verð-
ur að glíma við.
Mér finnst lífið alltaf vera þannig.
Það er alltaf eitthvað að gerast sem
maður kærir sig ekkert um – en
verður að glíma við.“
Hvað geturðu sagt mér um þriðja
verkið, 1.3.blár&ellefu?
„Þetta eru ljósmyndir sem eru
ýmist sýndar sem hreyfimyndir eða
ljósmyndir. Á þessari sýningu sýni
ég eingöngu ljósmyndirnar. Þetta
eru myndir af fljúgandi fötum og
manni sem situr á gólfinu. Hann veit
ekki hvort hann er að ímynda sér að
fötin séu að fljúga.“
Egill sem er búsettur í Berlín
stundaði nám við Myndlista- og
handíðaskólann í Reykjavík, auk
þess sem hann var skiptinemi í eitt
ár við Paris 8 St. Denis í París.
Hann býr sem stendur í Berlín en
segist hafa búið mjög víða síðustu
fjögur til fimm árin – en verið mikið
á Íslandi síðastliðið ár.
„Eftir að ég lauk skólanum hér
heima bjó ég á Íslandi í eitt og hálft
ár,“ segir hann, „en ég hafði lofað
sjálfum mér að fara af landi brott
fyrir áramótin 1998-1999. Ég fór 28.
desember 1998. Ég var kominn til
Berlínar í byrjun janúar 1999 og hef
búið í ferðatöskum síðan – en er nú
loksins kominn með fastan sama-
stað.“
Sýningin er opin fimmtudaga til
sunnudaga kl. 14-18 og lýkur 20.
desember.
Fljúgandi föt og ljón í hafi
Egill Sæbjörnsson sýnir vídeóverk, ljós-
myndaverk og teikningar í Galleríi Hlemmi.
Hann segir verkin ekki fela í sér neinn áróð-
ur eða tilraun til þess að bjarga heiminum.
Súsanna Svavarsdóttir ræðir við lista-
manninn um sýninguna.
Morgunblaðið/Sverrir
Egill Sæbjörnsson: Ég reyni ekki að stýra því hvað öðrum finnst.
David Beckham –
Mín hlið er skráð
af honum sjálfum
og Tom Watt. Ís-
lenska þýðingu
gerði Guðjón Guð-
mundsson. Beck-
ham segir frá
margs konar sam-
skiptum sínum við
Sir Alex Ferguson hjá Manchester
United, landsliðsþjálfara Englands,
Glenn Hoddle og dregur heldur ekkert
undan í persónulegum lýsingum á
sambandinu við Kryddstúlkuna Viktor-
íu og fjölskylduna alla. „Þótt hann sé
einn umtalaðasti maður heims er
hann einlægur – í frásögninni skín í
gegn heilsteyptur persónuleiki Davids
og fagmennska allt frá barnsaldri í
knattspyrnunni,“ segir í frétt frá útgef-
anda.
Í bókinni er fjöldi litmynda allt frá
barnæsku Beckhams til daganna í
höfuðborg Spánar þegar hann klæð-
ist búningi Real Madrid innan um hin-
ar stórstjörnurnar – Zidane, Ronaldo,
Figo, Carlos og Raúl.
Útgefandi er Stöng. Bókin er 370
bls. Verð: 4.980 kr.
Ævisaga
Bobbi, Kalla og
risinn er eftir
Sophie Smiley,
myndskreytt af
Michael For-
eman. Sigrún Á.
Eiríksdóttir þýddi.
Bókin fjallar um
systkinin Bobba
og Köllu sem
standa saman í blíðu og stríðu. Fjöl-
skyldan er með fótboltadellu. Ef krakk-
arnir eru óþekkir blæs mamma þeirra í
flautu og sýnir rauða spjaldið. Faðir
þeirra dáir Manchester United. Þegar
hann var strákur var Bobby Charlton
með þeim bestu. Þess vegna voru þau
skírð Bobbi og Charlton!
Bobba langar í markmannspeysu
áður en drottningin kemur í heimsókn
til skólans hans. Systkinin eru ekki í
sama skóla af því að Bobbi er með
Downs-heilkenni – en þau hjálpast allt-
af að. Nú ákveður Bobbi að safna sjálf-
ur peningum fyrir peysunni og tekur
upp á ýmsu óvæntu. Boltinn fer að
rúlla og fjör færist í leikinn …
Útgefandi er Æskan. Bókin er 58
blaðsíður. Umbrot annaðist Bústna bý-
flugan/Þorsteinn Úlfar Björnsson.
Oddi ehf. prentaði. Verð. 1.880 kr.
Börn
Tsatsiki og Pápi er
sjálfstætt fram-
hald af bókinni
Tsatsiki og Mútta
sem kom út hjá Ið-
unni 2001. Höf-
undurinn, Moni
Nilsson-
Brännström, hefur
fengið ótal verð-
laun fyrir bækur sínar um Tsatsiki og
þær hafa verið þýddar úti um allan
heim. Friðrik Erlingsson rithöfundur ís-
lenskaði.
Tsatsiki og Pápi er önnur bókin af
fimm um ástarbarnið Tsatsiki sem býr
hjá Múttu sinni í Svíþjóð. Hún er í rokk-
hljómsveit og mesti fjörkálfur – einna
líkust fullorðinni Línu langsokk. Í þess-
ari bók fer Tsatsiki meðal annars með
Múttu til Grikklands og hittir í fyrsta
skipti pabba sinn, sem er kolkrabba-
veiðimaður.
Friðrik hlaut barnabókaverðlaun
Fræðsluráðs Reykjavíkur árið 2002 fyr-
ir þýðingu á fyrstu bókinni: Tsatsiki og
Mútta.
Útgefandi er Salka. Bókin er gefin út
með styrk frá Norræna þýðing-
arsjóðnum. Hún er 143 bls., prentuð í
Odda hf. og er 143 bls. Verð: 2.290 kr.
Unglingar
UNDANFARIN ár hefur átt sér
stað mikil umræða um ábyrgð fjöl-
miðla gagnvart einkalífi fólks og
þátt þeirra í því að svipta saklaust
fólk ærunni með ábyrgðarlausu og
óstaðfestu slúðri. Fjölmiðlarnir
veifa prentfrelsinu sér til varnar og
ganga sífellt lengra í mannorðs-
morðunum. Og fátt virðist til bjarg-
ar. Það er því full ástæða til að
fagna því að bók Heinrichs Böll,
Mannorðsmissir Katrínar Blum,
skuli loks komin út á íslensku.
Böll nýtti sér frægð sína sem ný-
bakaður Nóbelsverðlaunahafi í bók-
menntum til að ráðast til atlögu við
fjölmiðla (einkum þýska blaðið
BILD-Zeitung) og ábyrgðarleysi
þeirra í fréttaflutningi og vakti bók-
in feikileg viðbrögð og deilur þegar
hún kom út árið 1974.
Ekki er hægt að segja með góðri
samvisku að fjölmiðlar hafi tekið sig
á síðan þá og því er bókin alveg jafn
sláandi í dag og fyrir tæpum þrjátíu
árum.
Böll rekur sögu Katrínar Blum,
venjulegrar ungrar konu sem aldrei
hefur átt sökótt við neinn en flækist
óvart inn í rannsókn á glæpamáli
þegar hún verður ástfangin af vafa-
sömum manni. Og ekki að sökum að
spyrja, BLAÐIÐ byrjar umsvifa-
laust að birta dylgjur og getgátur
um siðferði og sekt Katrínar og
styður þær með tilvitnunum í ætt-
ingja hennar og vini. Við nánari
skoðun kemur í ljós að meirihluti
þess sem eftir því fólki er haft reyn-
ist vera tilbúningur blaðamanns eða
umsnúningur á orðum viðmælenda
en þá er skaðinn skeður, Katrín
orðin ærulaus og hefur ekki miklu
að tapa við það að myrða blaða-
manninn sem „fréttirnar“ hefur
skrifað.
Sagan byggist á lögreglu-
skýrslum, frásögn ríkissaksóknara
og frásögn lögmanns Katrínar sem
er um leið bæði vinnuveitandi henn-
ar og vinur. Lesandinn fær ekkert
að skyggnast inn í sálarlíf Katrínar
sjálfrar og er raunar á köflum alls
ekki viss um að hún sé eins saklaus
og lögmaður hennar vill vera láta.
En það skiptir ekki höfuðmáli. Sek
eða saklaus á hún rétt á friðhelgi
síns einkalífs og maður skilur full-
komlega ákvörðun hennar um að
skjóta blaðamanninn sem eyðilagt
hefur líf hennar. Hann hefur reynd-
ar auðvitað bara verið að vinna sína
vinnu samkvæmt lögmálum mark-
aðarins, það verður að skrifa krass-
andi sögur til að selja blöð, og að
því leytinu jafnmikið fórnarlamb og
hún, en samt ...
Það eru náttúrulega eigendur
BLAÐSINS og forráðamenn sam-
félagsins sem ábyrgðina bera, en
þeir eru ósnertanlegir og hrærast
hvorki né haggast við óskundann
sem þeir valda.
Sagan er byggð upp á óvenju-
legan hátt. Byrjað á morðinu á
blaðamanninum og játningu Katr-
ínar á þeim verknaði og síðan raktir
atburðirnir sem til þess leiddu. Það
skapast því aldrei nein spenna, text-
inn er þurr og skýrslulegur, persón-
ur eingöngu séðar utan frá, ekkert
gert til að vekja samúð, en engu að
síður leggur maður bókina ekki frá
sér fyrr en síðasta síðan er lesin og
hún vakir í hugsuninni lengi á eftir.
Ekki margar af ádeiluskáldsögum
sjöunda og áttunda áratugarins sem
enn hafa slíkan slagkraft.
Ég hef ekki lesið bókina á þýsku
en þýðing Baldurs Ingólfssonar
virðist vel unnin og ekkert sem
stingur í augu, nema hvað prófarka-
lestur hefði mátt vera betri. Það
eina sem vekur spurningar er þýð-
ingin á nafni bókarinnar. Bein þýð-
ing á þýska titlinum er Glötuð æra
Katrínar Blum, sem mér finnst
bæði hljóma betur og vera sterkara
en mannorðsmissir. Æra er mun
dýpra og víðtækara hugtak en
mannorð og felur auk þess í sér vís-
anir í forn gildi og viðmiðanir sem
Böll er einmitt að gagnrýna að skuli
ekki lengur vera virt.
„Ég las það í Samúel …“
BÆKUR
Skáldsaga
Heinrich Böll, þýðandi Baldur Ingólfsson,
Fjölvaútgáfan 2003, 165 bls.
MANNORÐSMISSIR KATRÍNAR BLUM
Friðrika Benónýs
KÓRAMÓT barna og unglinga verður haldið í Perlunni á
sunnudag, en þetta er í ellefta sinn sem slíkt mót er hald-
ið. Mótið hefst kl. 13 og stendur til kl. 15 og taka um 400
börn og unglingar þátt í því. Aðgangur er ókeypis.
Morgunblaðið/Kristinn
Barnakóramót í Perlunni
Alþjóðlegir mann-
réttindasamn-
ingar sem Ísland
er aðili að. Í ritinu
eru birtir allir
helstu alþjóðlegu
mannréttinda-
samningar sem
gerðir hafa verið á
vettvangi Samein-
uðu þjóðanna og Evrópuráðsins frá
árinu 1950, alls 20 talsins auk Mann-
réttindayfirlýsingar Sameinuðu þjóð-
anna frá 1948. Umsjón með útgáfu
hafði Björg Thorarensen prófessor við
Háskóla Íslands.
Í fréttatilkyningu segir m.a.: „Ísland
er aðili að fjölmörgum alþjóða-
samþykktum um mannréttindi sem
gerðar hafa verið á vettvangi Evr-
ópuráðsins, Sameinuðu þjóðanna og
annarra alþjóðastofnana eftir miðja
síðustu öld. Hafa áhrif alþjóðlegra
mannréttindasamninga á íslenskan
rétt vaxið hröðum skrefum undanfar-
inn áratug og gætir þeirra bæði í laga-
setningu og dómaframkvæmd. Elstur
þessara samninga og tvímælalaust
sá mikilvægasti fyrir íslenskan rétt er
mannréttindasáttmáli Evrópu sem var
samþykktur á vettvangi Evrópuráðs-
ins þann 4. nóvember 1950. Hann
var lögfestur hér á land árið 1994 og
við breytingar á mannréttinda-
ákvæðum stjórnarskrárinnar var m.a.
tekið mið af ákvæðum hans. Auk
hans er fjöldi annarra samninga á
vegum Evrópuráðsins og Sameinuðu
þjóðanna birtur í ritinu.“
Útgefandi er Háskólaútgáfan og
Mannréttindastofnun Háskóla Ís-
lands. Bókin er 200 bls. – kilja.
Verð: 1.980 kr.
Mannréttindi