Réttur - 01.06.1955, Blaðsíða 11

RÉTTUB
139
og fegna af hverju því verki sem við vinnum. Það er holt að
minnast þess að trúin á Island og sannfæríng þess að við værum
skapaðir sjálfstæð þjóð, var stundum aleiga íslendínga. Þó við
hefðum leyft purkunarlausum valdamönnum að spila öllu af
okkur þángaðtil við stóðum uppi sem ein vesölust þjóð Evrópu
hagsmunalega séð, og lifðum í moldarholum einsog refir eða mýs,
þá var þó einn þáttur í þessari litlu fátæku þjóð sem aldrei brast,
sannfæríngin um tilverurétt okkar, vissan um að við værum sjálf-
stætt fólk, dómgreind sem gerði fyrirskipanir útlendínga að hlægi-
legum bjálfaskap á Islandi, — meira að segja á tímum meðan
Island var kallað hjáland annars lands og þjóðarhagur vor háður
dutlúngum nýlendustjórnar. A miðöldum, er erkibiskupar seildust
hér til valda í nafni guðs, og sendu híngað bréf frá útlöndum um
það hvernig íslendíngar ætm að sitja og standa í landi sínu, þá
var hér fyrir í landinu þjóðlegur siðferðisstyrkur hverju erlendu
valdboði meiri, sá sem lýsir sér í orðum höfðíngjans Jóns Lofts-
sonar þegar honum var boðaður vilji erlends valdamanns um það
hvernig hann ætti að haga sér á Islandi og hverjum að þjónkast
í heiminum; þá svaraði hann þeim orðum sem síðan hafa staðið
næst hjarta sérhvers framlegs manns og sæmilegs dreings á íslandi:
„Heyra má ég erkibiskups boðskap," sagði þessi gamli oddaverji,
Jón Loftsson. „En ráðinn em eg í að hafa hann að aungvu. Og
eigi hygg ég að erkibiskup vilji bemr né viti en mínir foreldrar,
Sæmundur hinn fróði og synir hans."
Utlent valdboð fær ekki snert þann mann né þá þjóð sem hefur
ágæti forfeðranna sér að siðferðilegum bakhjalli og leiðarvísi í
vandamálum líðandi stundar. Sjálfstæðiskendin og sannfæríng
manns um manngildi sitt er þesskonar verðmæti andlegt, sem
ekkert valdboð megnar að skerða, og ekki líkamlegar hirtíngar
hafa mátt til að brjóta, jafnvel ekki hlekkir, hvort heldur þeir eru
gerðir af járni ellegar eru þjóðmegunarlegs eðlis. Játast aldrei
undan því sem vér vitum að er rétmr í þessu landi og rétmr þessa
lands: — það er sjálfstæði. Þó við byggjum öldum saman sem
ölmusumenn í moldarbíngjum eins og ég sagði áðan, þá vorum
við sjálfstæðir og fullvalda að því leyti sem við viðurkenndum
ekki í hjarta okkar að nokkur útlendur landstjórnarmaður, erki-