Réttur - 01.06.1955, Side 12

140
BÉTTUR
biskup eða herstjóri ætti húsbóndarétt yfir íslandi; og þó þessi til-
finníng lifði stundum veiku lífi djúpt undir þelanum hjá íslenskum
almenníngi og hinum bestu mönnum landsins uns hún skaut sprot-
um sem voldugt líftré í sjálfstæðishreyfíngu 19. aldar, þar sem
Jón Sigurðsson var og svo ýmsir ágætir samverkamenn hans,
sumir forgaungumenn hans, aðrir eftirmenn.
Það er ekki óalgeingt viðkvæði hér á landi nú á dögum, þegar
talið berst að nauðsyn þess að marka stefnu Islands sem sjálfstæðs
og fullvalda ríkis í einhverju máli, að menn segja svo: „Eg er
þessu máli fylgjandi í hjarta mínu og ég skal reyna að styðja það
svo lítið ber á, en ég vil ekki láta bendla mig við það opinberlega,
því þá getur verið að ég fái ekki stöðuna sem ég er að hugsa um,
ellegar missi þá stöðu sem ég hef; eða mér verði synjað um lán
sem ég þarf að fá; eða fái ekki að fara til Ameríku og verði meira
að segja kannski skammaður í blöðunum."
Það eru heimildir fyrir því að barátta Jóns Sigurðssonar og sam-
herja hans hafi ekki í fyrsta lagi verið háð við hina erlendu ný-
lendustjórn, heldur einkum og sérílagi við þá menn hér heima á
Islandi sem hugsuðu og töluðu einsog þeir sem ég nú vitnaði til.
Menn af þessu tagi eru höfuðóvinir sjálfstæðis og fullveldis þjóðar
sinnar, ekki vegna þess að þeir eigi beinan þátt í að ráða landið
undir útlendínga, það gera venjulega aðrir sem standa þeim ennþá
ofar að mannvirðíngum; heldur af því að þeir eru hræddir við að
fylgja því sem þeir vita rétt. Það er hörmulegt þegar menn fara
að líta á embætti sín, stöður eða lánstraust sem gýligjafir sér til
handa, fyrir að fylgja fram því sem þeir vita að er rángt. Þegar
einhver álitlegur hópur manna í frammáliði þjóðar hefur þannig
mist hið innra sjálfstæði, glatað hugmyndinni um manngildi, þá
er ekki góðs að vænta.
Sjálfstæði þjóðar hefst ekki í fullveldi á pappírnum, né í skála-
ræðum og húrrahrópum, heldur á því að trúnaðarmenn almenn-
íngs, aungvusíður en almenníngur sjálfur, þori að vera menn;
þora að standa uppí hárinu á hvaða útlendum erkibiskupi sem er
og staðfesta að maður sé íslendíngur eftir þeirri siðferðiskröfu
sem í orðinu íslendíngur felst. Utlendir ofríkismenn sem hafa
troðið sér inn og sest upp í ókunnu landi, fyrirlíta aungva jafn-