Réttur - 01.06.1955, Blaðsíða 60

188
BÉTTUR
Þetta mentar þá — gerir þá víðsýna. Þeir læra það, að nauðsyn
heildarinnar er nauðsyn hvers einstaklings. Að vera heildinni
trúr er það sama og að vera sjálfum sér trúr. Þetta kemst svo
í blóðið, að þeim finst það jafnsjálfsagt og að haga sér siðsam-
lega. Að vekja tortryggni hver til annars — að laumast af krónu
hagnaði að baki félaga sinna — telja þessir samtakamenn erlendis
stórsvik við heildina og svívirðing á sóma einstaklingsins. Þetta
finst þeim samskonar ódæði eins og okkur virðist það vera, að
meiða barn eða annað þvílíkt. — Þeim dettur naumast í hug að
bregðast tiltrúnni, og börnunum er kent að varast það eins og
eggjárn og eld.
-----Keisarar Þýzkalands og Rússlands og aðrir stjómendur
stórveldanna, væru ekki hræddir og skylfu ekki eins og smágrein-
ar í stórviðri — fyrir fátækum iðnaðarmönnum, daglaunamönn-
um og öðrum smælingjum — ef þetta væru aðeins lausingjar, sem
hlaupið hefðu saman snöggvast til hagnaðar sér í svipinn, en
væru siðspiltir menn og mentunarlitlir, til búnir að tortryggja
og svíkja hvor annan á morgun.
Nei.-----En kynslóð, sem vinnur á daginn og ver öllum kvöld-
um sínum og litlu frístundum til þess að menta sig, og sínum
litlu fátæklingsaurum til menningar sér og félagsnauðsynju, og
ennfremur elur börn sín upp í því að vera sjálfum sér og félag-
inu trú og réttlát við alla. — Slíka menn óttast æðri stéttir og
stjórnarvöld ríkjanna. Því að þeir vinna í lið með sér alla beztu
og réttlátustu menn þjóðanna, og þeir munu erfa ríkið og völdin.
Eg geri ráð fyrir að ykkur sé það nú ljóst orðið, af því sem eg
hefi sagt, að samtök og samvinna verkalýðsins sé óumflýjanleg,
ef hann á ekki að verða troðinn undir fótum, og lifa af náð því
lífi, sem auðvaldi og ráðandi stéttum þykir nægja. Lífið sjálft og
reynslan sýnir okkur þetta alstaðar í smáu sem stóru. Okkur
finst það sjálfsagt að margir menn sameini sig um að hrinda
sex-æring fram og setja hann upp, þegar einn maður getur það
ekki. Og jafnljóst ætti það að vera, að sameina sig um að gera
lífskjör sín og sinna skárri, þegar reynslan hefir sýnt að ein-
staklingurinn getur það ekki einn út af fyrir sig. Til þess að
ná valdi á heimsmarkaðinum og skattgilda okkur eftir vild, hefir
orðið að laða og kúga fjölda smáfélaga í steinolíuhringinn, stál-
hringinn, sykurhringinn og alla aðra hringi, jafnvel í sameinaða
gufuskipafélagið danska.
Sjálf villidýrin hópa sig, þegar háski er á ferðum. — Mosk-
usnautin skipa sér í stóran hring, ef háska ber að, og snúa höfð-
unum út og hölunum inn í hringinn, og hafa þar innan í kálf-