Réttur - 01.01.1959, Blaðsíða 13

R É T T U R
13
Joliot-Curie kallaði á einkaritara sinn og bað um skjölin við-
víkjandi Wroclaw. Þá um sumarið höfðu listamenn og vísinda-
menn margra landa komið saman í boði Póllands til að ræða um
hvað hægt væri að gera til að hindra nýja styrjöld. „Menning er
sama og friður" var kjörorð þessa fundar. I ávarpi til allra lista-
og vísindamanna var endurtekin aðvörun Pierre Curie árið 1905 í
Stokkhólmi: „Vísindalegar uppgötvanir sem geta orðið til þess
að bæta hag mannkynsins eru notaðar til eyðileggingar og mann-
drápa svo hinn helgi tilgangur vísindanna fær á sig óorð." A
þessum fundi urðu allir sammála um eitt: það varð að vekja
þjóðirnar til meðvitundar um það að þær yrðu að hindra nýjar
styrjaldir.
Þetta var nýtt hlutverk. Gat vísindamaðurinn látið það af-
skiptalaust og lokað sig inni í rannsóknarstofu sinni? Gat hann
sökkt sér niður í útreikninga sína og formúlur og gleymt því sem
gerðist í heiminum? Joliot-Curie gat það ekki. Fyrir löngu hafði
honum skilizt: Viðurkenningin á verðmæti mannsins og valdi
fjöldans var mjög gömul og þó sýnir sagan greinilega hvaða
hindranir standa í vegi fyrir framkvæmd þessarar viðurkenningar:
Mannleg hugsun var lögð í hlekki allskonar forréttinda þeirra
sem tryggðu sér öryggi af fullkominni eigingirni, og til þess þurfti
að halda miklum hluta mannkynsins í myrkri fáfræðinnar. Við
þessar hugsanir fylltist vísindamaðurinn þakklæti til þeirra sem
höfðu eytt tíma sínum og kröftum og stundum fórnað lífi sínu
til þess að boða mönnum rödd skynseminnar og frjálsa hugsun.
Á þessu reið. Sem allra flestum varð að miðla frelsandi hugsun
friðar og skynsemi. Joliot-Curie var ákveðinn í að vera í forustu-
liði því sem barðist í anda fundarins í Wroclaw. Fyrsta friðar-
þingið eftir aðra heimsstyrjöldina skyldi haldið á komandi vori
í París.
Einkaritari hans benti honum hæversklega á að franska ríkis-
stjórnin hefði fært honum þakklæti sitt og heiðrað hann fyrir þá
föðurlandsást sem hann hefði sýnt með því að afsala sér öllum
rétti til uppfinninga sinna og öllum hagnaði af þeim í hendur
franska ríkisins, en það væri samt ekki víst, eins og stjórnmála-
ástandið væri í dag, að ríkisstjórnin fengist til að veita fulltrúum