Réttur - 01.01.1960, Síða 20

20
RÉTTUR
einnig til frambúðar og að í sífellu bætist við nýir starfskraftar,
þannig að bandalagið vaxi að fylgi og mætti.
Sósíalistaflokkurinn hefur haft samstarf við aðra flokka um
lausn ýmsra vandamála, hver svo sem staða þeirra flokka hefur
að öðru leyti verið í þjóðfélaginu. Þannig gerði flokkurinn 30. nóv.
1943 bandalag við Sjálfstæðisflokkinn og Framsóknarfl. um stofn-
un lýðveldis á Islandi 17. júní 1944; síðan tók hann þátt í stjórn-
arsamstarfi með Sjálfstæðisflokknum og Alþýðuflokknum 21.
október 1944 um nýsköpun atvinnulífsins: en síðar hóf hann
sem aðili að Alþýðubandalaginu samstarf við Framsóknarflokkinn
og Alþýðuflokkinn um vinstristjórn 24. júlí 1956. Allt þetta sam-
starf og annað enn tímabundnara, svo sem kjördæmabreytingarnar
1942 og 1959, hefur haft mikil áhrif á þróun íslenzks þjóðfélags.
Með slíku samstarfi sannar flokkurinn forustuhæfni sína: skarp-
skyggni sína á brýn verkefni og hæfileika sína til þess að vekja
þann áhuga hjá almenningi á þeim verkefnum að andstæðir flokk-
ar taki höndum saman um að vinna að framkvæmd þeirra. En í
slíku samstarfi ekki sízt um ríkisstjórn, reynir ætíð á það að
allur flokkurinn skilji mikilvægi þess og einbeiti sér að því að
aðalatriðin heppnist vel, ekki aðeins með gagnrýni heldur og
með hollustu.
Ein helzta forsenda þess að svona mikil samvinna hefur verið
og er hugsanleg við borgaralega flokka er staða Islands sem fornr-
ar nýlendu og það frumstæða stig atvinnuhátta —hálfnýlendustig
— sem einkenndi atvinnulífið fyrri hluta þessarar aldar. Þessi
samvinna hefur oftast sprottið upp úr baráttu gegn erlendri yfir-
drottnun. Meginverkefnin hafa verið þau að leiða einn þátt sjálf-
stæðisbaráttunnar til lykta eða hefja nýjan, vernda árangur hinnar
borgaralegu sjálfstæðisbaráttu eða tryggja efnahagslegt sjálfstæði.
Þetta hafa með öðrum orðum verið verkefni sem öll heyra til
þeirri barátm gegn imperíalismanum sem enn er höfuðatriði fyrir
Islendinga. Þessi barátta er eins brýn nú og nokkru sinni fyrr.
Misstígi flokkurinn sig í henni, sleppi hann eða glati tækifæri
sem gæti firrt Island því að lenda að fullu í klóm ameríska imperí-
alismans, getur það leitt yfir þjóðina langvinnar þjáningar og
stefnt menningu hennar í voða. Þjóðfélag íslendinga er svo smátt
J