Réttur - 01.01.1960, Page 86

E. VARGA:
Auðvaldsskipulagið
á 20. öld*
í byrjun 20. aldar voru menn ófróðari um heiminn okkar en
þeir eru núna, en samt sem áður virtist mönnum hann stærri.
Stór hluti jarðarinnar — miðhluti Afríku og Suður-Ameríku,
vesmrhluti Kína, Norður- og Suðurskautslöndin — var lítt eða
með öllu óþekktur. Mannfjöldi jarðar var aðeins helmingur þess,
sem hann er nú. Samt sem áður virtist mönnum jörðin stærri, þar
sem fréttir bárust mjög seint og öll ferðalög tóku langan tíma.
Auðvalds- og nýlenduskipulagið var þegar ríkjandi um heim
allan. En framleiðsluöflin voru skemmra á veg komin miðað við
nútíma þróunarstig. Yfirgnæfandi meirihluti jarðarbúa var lítt
kunnandi í verklegum efnum og kunni hvorki að lesa né skrifa.
Meðalaldur manna var mjög lágur vegna smitsjúkdóma og mikils
barnadauða. Af þessum sökum varð starfsaldur manna skammur.
Landbúnaður var með öllum þjóðum sá atvinnuvegur, sem
flestir störfuðu við. I háþróuðum auðvaldslöndum (að Englandi
undanteknu) unnu fleiri við Iandbúnað en iðnað.
Sem afleiðing af þróunarstigi framleiðsluaflanna stóð iðnað-
urinn einnig á mun lægra stigi en nú. Verksmiðjur og iðjuver
voru í aðalatriðum svipuð því sem Marx hafði lýst í „Kapítalinu":
* Greirx sú er hér birtist er útdráttur úr fyrirlestri, sem dr. E.
Varga flutti við þá deild Moskvuháskóla, er fjallar um þjóðfélags-
vísindi við hátíðahöld í tilefni af áttræðisafmæli hans, sem jafn-
framt var 50 ára starfsafmæli hans á sviði vísinda og stjórnm'ála.
Fyrirlesturinn b'rtist í heild í tímaritinu World Econimics and
International Relations, 1- hefti 1960.