Réttur - 01.08.1931, Síða 36

148 STJETTABARÁTTAN í SVEITUM [Rjettur
kaupafólk, ársfólk og vinnuhjú, sem að öllu leyti hafa
sömu hagsmuni og verkalýður kaupstaðanna og er
beint frá kaupstöðunum að nokkru leyti (kaupafólkið).
Yfirleitt á verkafólk þetta við slæm kjör að búa, —
þó oft alls ekki verra en sumir »sjálfstæðu« bændurnir
sjálfir. Vinnutími þess er langur og tryggingar við
slysum etc. næstum engar. Fer þessum launaverkalýð
sveitanna fækkandi. Á árunum 1910 til 1920 minnkaði
hann úr 14754 niður í 8732.
2) Kotbændur, leiguliðar og aðrir fátækir bændur og
einyrkjar, sem verða að leita sjer vinnu utan býlis
síns til að hafa ofan af fyrir sjer. Virðist þessum
»hálf«-verkalýð sveitanna (því að hálfu leyti hljóta
þeir að teljast til verkalýðsins) sífelt fara fjölgandi,
einkum þó nú í kreppunni. Sækir hann einkum mikið í
vegavinnu ríkissjóðs, í byggingavinnu í bæjunum á
vorin og sláturvinnu á haustin. Kemur það því niður
þar sem síst skyldi, þegar Framsóknarmenn eru að
hjálpa til þess að pina niður kaup við þessa vinnu eða
jafnvel leggja hana alveg niður. Þessi hálf-verkalýður
sveitanna býr venjulega við hin ömurlegustu kjör.
Kaupið er lítið, jörðin smá og rýr, bústofninn smár,
eftirgjöld leiguliðanna oft hlutfallslega hæst á minstu
jörðunum, en venjulega miklar skuldir og óhagstæð
verslunarviðskipti, því oftast gengur þessum fátæka
sveitalýð erfiðast að losna úr klóm kaupmanna og njóta
síst þeirra hagsbóta, sem kaupfélög í góðum árum
gefa. Þeir byrja venjulega í skuld og búa við hana
lengst af. Vinnutími þessa sveitafólks er einhver sá
lengsti, sem til er, og af tryggingum gegn sjúkdómum,
slysum og búpeningsmissi hefur það venjulega ekkert
að segja. Þessi flokkur sveitafólks hefur alveg sameig-
inlega hagsmuni með verkalýð kaupstaðanna og hefur
alt að vinna með sigri sósíalismans, en engu að tapa.
Sjerstaklega gildir þetta um leiguliðana, sem eftir
skýrslunum 1918 eru helmingur allra ábúenda á ís-