Réttur - 01.10.1974, Qupperneq 45

um þessar byltingarkenndu efnahagstillögur sínar
með hvaða aðilum, sem reiðubúnir væru til sliks.
Alþýðublaðið hafði tekið neikvæða afstöðu til
tillagna Sósíalistaflokksins og alveg sérstaklega
dregið sundur í háði þingræðu þá, er ég flutti 11.
sept. og setti tillögurnar skýrast fram í. (Alþbl. 14.
sept.). En þegar til úrslitasamninganna kom eftir
3. okt. var prentaraverkfall, svo blöðin komu ekki
út.
Hófust nú átök n um afstöðu miðstjórnar Alþýðu-
flokksins. Vinstri menn miðstjórnarinnar vildu ekki
mynda stjórn með ,,lhaldinu" og reyndu með ýms-
um skilyrðum, sem ætla mátti að erfið yrðu
Ihaldinu til samþykktar, að eyðileggja stjórnar-
myndunina; ysti hægriarmur miðstjórnar vildi ekki
mynda stjórn með hinum ,,illu kommum". — Báðir
þessir aðilar létu hleypidómana um menn og flokka
ráða gerðum sinum, en ekki málaefnalegt mat á
hvað fá mætti fram.
Sósíalistaflokkurinn og Sjálfstæðisflokkurinn gátu
hins vegar ekki myndað stjórn einir, þótt þeir
hefðu 30 þingmenn samanlagt, því 5 þíngmenn
Sjálfstæðisflokksins voru á móti hinni fyrirhuguðu
stjórnarmyndun, svo þessi flokkar höfðu aðeins
25 af 52.
Það var eftirtektarvert timanna tákn um ástandið
í íslenskum stjórnmálum þetta haust, að Framsókn
skyldi vera harðasti flokkurinn í launalækkunar-
kröfum á hendur verkamönnum, ýmsir vinstri og
hægri foringjar Alþýðuflokksins of hleypidómafullir
til að vilja mynda róttæka nýsköpunarstjórn, en
foringi sjálfs „Ihaldsins", Ólafur Thors, hleypi-
dómalausastur og víðsýnastur og alveg ósmeykur
að mynda stjórn með þeim voðamönnum „komm-
únistum" I fyrsta sinn á Islandi!
Loks tókst að merja það í gegn í miðstjórn Al-
þýðuflokksins með eins atkvæðis mun að vera með
i nýsköpunarstjórninni: 10 greiddu atkvæði gegn
því, eft'r að hafa þó fengið samþykkt „skilyrði"
sin og sýndu þannig að þau höfðu aðeins verið
sett fram til þess að reyna að sprengja. 4 sátu hjá,
þ. á m. formaðurinn. En 11 greiddu atkvæði með
og það reið baggamuninn.
Þannig var Alþýðuflokkurinn dreginn á hárinu
inn i þessa rikisstjórn, en starfið í henni gaf
flokknum e'nmitt tækifæri til að vinna aftur nokkuð
af því trausti, sem hann hafði glatað.
En ekki hagnýttu Alþýðuflokksforingjarnir þetta
tækifæri, til þess að koma á nánari samvinnu við
sósíalista en áður. Innan rík'sstjórnarinnar var sam-
vinna ráðherra hvors verklýðsflokksins um sig
miklu nánari og betri við ráðherra Sjálfstæðis-
flokksins en á milli þeirra sjálfra. — En sam-
stjórn með Sósialistaflokknum firrti Alþýðuflokkinn
þeirri hættu að samþykkja ýmsar aðgerðir gegn
verkalýðnum, sem hann annars á vanda til, ef hann
er í stjórn með borgaraflokkum.
En Alþýðuflokkurinn varð þeirra vinsælda að-
njótandi, sem nýsköpunarstjórnin ávann sér, og
tók róttæka afstöðu í þingkosningunum 30. júní
bæði gegn herstöðvakröfum Bandarikjanna og
heildsalavaldi:
„Aldrei herstöðvar á islandi" var kjörorð flokks-
ins og í kosn'ngastefnuskránni var því eindregið
lýst yfir að „islendingar v'.lji ekki hafa hér á landi
neinar herstöðvar". Jafnframt var því yfirlýst að
Alþýðuflokkurinn hefði verið því „eindregið and-
vígur, að léð yrði máls á að nokkrar samningaum-
leitanir færu fram við Bandaríkin um slíkar her-
stöðvar" og því var jafnframt heitið að þeirri stefnu
muni „hann ótrauður fylgja, hver sem í hlut á."
(Alþbl.: Stefnumál Alþýðuflokksins, 14. júní 1946).
— Gerði flokkurinn mikið úr því að hann hefði
fengið séra Sigurbjörn Einarsson, hinn skelegga
herstöðvaandstæðing, í fjórða sæti á list s:nn. Og i
ræðu sinni um herstöðvamálið, sem birt var i Al-
þýðublaðinu 25. júní 1946 sagði séra Sigurbjörn:
„En þeir, sem af ótta við Rússa vilja flana I fangið
á Ameríku minna mig á óheppna fjallgöngumenn,
sem hlaupast fyrir björg, af ótta við tröllin i
þokunni."
„Jafnaðarstefnan móti heildsalavaldinu" var ann-
að stóra kjörorð Alþýðuflokksins. Og þar var
Gylfi Þ. Gislason hin mikla kempa. „Heildsalarnir
óttast Gylfa Þ. Gíslason" var ein fyrirsögnin.
Flokkurinn ætlaði undir hans forustu að „binda
enda á heildsalaokrið."
Undir þessum kjörorðum rétti nú flokkurinn nokk-
uð við fylgi sitt í þessum kosningum, — en að vísu
kom þá strax andkommúnisminn í Ijós, er lýð-
skruminu var lokið. Leiðari Alþýðublaðsins 2. júlí
var allur um það, sem nú hafði heppnast: „stöðvun
hinnar kommúnistísku flóðöldu."!!
Alþýðuflokkurinn fékk í þingkosningunum 30.
júní 1946 9 þingmenn kosna og 17,8% atkvæða.
Sósialistaflokkurinn fékk áfram 10 þingmenn og
19,5% atkvæða.
Vinstri menn Alþýðuflokksins höfðu haft nokkur
samtök sín í milli við þessar kosningar m.a. með
þeim afleiðingum að Gylfi Þ. Gíslason var settur
237