Morgunblaðið - 21.01.2007, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 21. JANÚAR 2007 15
veitingahús og vantar ákveðna
vöðva,“ segir Viðar. „Þá getum við
lógað tveim eða tíu gripum, eftir því
hve pöntunin er stór, og ekkert fer í
frost. Við þurfum hálfs mánaðar fyr-
irvara og skilum milliliðalaust þeirri
vöru til seljenda sem kúnninn vill
kaupa.“
„Framþróunin hefur verið mikil
síðan árið 1974,“ segir Hákon.
„Markmiðið í upphafi var að losna
við milliliðina. Mig langaði að
byggja sláturhús og kjötiðju og lét
teikna það fyrir 20 árum. En við fór-
um þá leið að láta slátra í verktöku,
lambakjötinu er slátrað hjá Norð-
lenska, og síðan fullvinnur Viðbót
kjötið.“
Viljum feitari, feitari
Um leið og kjötið er komið á bílinn
út úr fjósinu, þá er það komið úr
höndum Árbótar. Gunnar Óli er
kominn í eldhúskrókinn til að skýra
það ferli sem tekur við.
„Það er alltaf sami karlinn sem
sækir þetta, Einar Kristjánsson eða
Vegbúinn ehf.,“ segir hann. „Svo er
gripunum slátrað og kjötið flutt til
okkar í Viðbót, þar sem það er skor-
ið, og mikið af því fer í Melabúðina.“
– Af hverju þangað?
„Þeir eru bara stórir viðskipta-
vinir; þetta er metnaðarfull og góð
verslun og kjötborðið eftir því. Mela-
búðin selur mest af hreindýrakjöti
fyrir okkur, þessi kompa sem ekkert
er. Og kröfurnar eru miklar. Naut
mega ekki vera of feit, nema fram-
hryggurinn, – ef hann er ekki 20%
fitusprengdur selst hann ekki sem
„prime“. Kröfurnar eru miklar og
það ýtir undir metnað framleiðand-
ans,“ segir Gunnar Óli.
„Þess vegna kaupum við meira
kjarnfóður en áður,“ segir Hákon.
Gunnar Óli brosir og tekur undir
með honum: „Pabbi er að fá leið á
okkur, – við viljum feitari, feitari!“
„Eina leiðin til að mæta því er
kraftmikið kjarnfóður, sem við lát-
um blanda hjá Bústólpa á Akureyri,“
klykkir Hákon út með.
Þetta er bara kjöt
Og eftirspurnin er mikil. „Í sumar
var hringt látlaust og við beðnir að
redda nautakjöti; markaðurinn biði
eftir þessu,“ segir Gunnar Óli. „Verð
til bænda hefur hækkað um 160 til
180 krónur kílóið á einu og hálfu ári
og er í sögulegu hámarki. Það hefur
ekki gerst í áratugi að verðhækkun
á nautakjöti skili sér til bænda.“
Hann vekur athygli á öðru. „Við
drýgjum ekki holdanautakjötið með
neinu, ekki próteini, kartöflumjöli,
sterkju, vatni eða neinu „tender“.
Þetta er bara kjöt. Það væri hægt að
fara öðruvísi að. Fyrir hvert kíló af
„tender“ sem sett er í nautahakk má
setja tíu lítra af vatni og þar fyrir ut-
an kartöflusterkju og sojamjöl, og
með slíkum íblöndunarefnum er
hægt að þyngja vöruna verulega.
Svo þegar kjötið fer á pönnuna þá
hverfur það nánast. Við gerum það
ekki heldur seljum hreint kjöt, til
dæmis eru hreindýrahamborgarar
frá okkur ekki með einu einasta
grammi af íblöndunarefnum, enda
markaðssetjum við þá sem 100%
hreina náttúruafurð.“
Viðbót hefur flutt inn hreindýra-
kjöt frá árinu 1994 í samstarfi við
Stefán Magnússon hreindýrabónda
á Suður-Grænlandi. „Við komum
með 32 tonn í fyrra, tvo 40 feta
gáma, sem unnir voru hjá okkur,“
segir Gunnar Óli. „Þetta voru um
1.200 heilir skrokkar og er það
helmingurinn af okkar framleiðslu,
þar á eftir er nautið, svo lamb og
loks lítið af svíni. En það er ljóst að
nautakjötið eitt og sér myndi aldrei
standa undir rekstri kjötiðjunnar.“
Rjúpur verptu á hlaðinu
Hákon og Snæfríður hafa ýmis
ráð í búskapnum, meðal annars hafa
þau látið skipuleggja tíu sumarbú-
staðalóðir og leigt út átta af þeim.
Árbót nýtir eignarrétt að Laxá í Að-
aldal sér og er ekki aðili að veiði-
félaginu heldur leigir hann Lax-á,
sem rekið er af Árna Baldurssyni.
Einnig eiga þessar jarðir, Árbót og
Berg, veiðirétt í Mýrarkvísl og
Skjálfandafljóti. Þá er smávegis æð-
arvarp á Sandi og Bergi og dúntekj-
an nýtt og svo er nýstárlegt rjúpna-
varp í Árbót!
„Það gefur auðvitað ekkert af sér
nema ánægjuna,“ segir Viðar og
hlær.
„Það er svo merkilegt að tvær
rjúpur verptu á milli húsanna og
hafa verið með ungana á hlaðinu í
allt sumar,“ segir Snæfríður. „Þær
hafa verið í tröppunum og á sólpall-
inum við húsið okkar og í garðinum
og eru mjög gæfar, eins og hænur,
og barnabörnin hafa labbað á eftir
þeim og nánast getað tekið þær
upp.“
Þegar blaðamann bar að garði
hafði minkur sést nokkrum dögum
fyrr.
„Hann labbaði eftir hlöðnum vegg
á hlaðinu, hljóp niður tröppurnar og
hvarf. Gunnar Óli kom og ætlaði að
finna hann, en það tókst ekki. Sjálf-
sagt kom hann hingað út af rjúp-
unum; svona er þetta alls staðar í
náttúrunni, – þar gildir frumskóg-
arlögmálið,“ segir Snæfríður.
Það segir sitt um húsráðendur að
jafnvel rjúpan, hundeltasta dýr
landsins, eignaðist griðland í Árbót.
En minkurinn á fótum sínum fjör að
launa.
„Ég skal segja þér eitt, sem mér
finnst stórmerkilegt,“ segir Hákon.
„Við eigum góðan vinahóp af öllum
stéttum og menntunarstigum. Ég
fór nýverið í reiðtúr um Hvamms-
heiðina með tveimur háskólamennt-
uðum mönnum og þeir spurðu mig í
þaula, af því að þeir þekktu ekki
eina einustu gróðurtegund, ekki
beitilyng, ekki einn einasta fugl,
jafnvel algengustu mófugla, og ég
varð fyrir miklu áfalli, því þarna
þóttist ég vera í ferð með spreng-
lærðum sérfræðingum, en þeir voru
gjörsamlega úr takti við náttúruna
og þekktu hvorki gróðurtegundir né
fuglategundir.“
„Og hafa sennilega alls ekki getað
lesið í veðrabrigði,“ skýtur Snæfríð-
ur inn í.
Hákon heldur áfram: „Ég upplifði
að ég, fávís sveitamaðurinn, var orð-
inn fræðimaður sem kenndi há-
skólamönnum. Hugsaðu þér hvað
menn geta menntað sig á þröngum
sviðum.“
„Það þarf að kenna manni þetta
sem krakka,“ segir Gunnar Óli, sem
er mikill veiðimaður. „Þannig er
þetta líka í hestamennsku. Ef maður
lærir ekki að sitja hest sem krakki,
þá vantar alltaf grunntilfinninguna.
Ég veit ekki hvað það er, en það er
skondið hvað menn verða annars
klaufalegir.“
Og Gunnar Óli rifjar upp fyrstu
skrefin í veiðimennskunni: „Ég
veiddi með afa Njáli sem krakki og
lærði að þekkja fuglinn á hljóðinu,
hvort hann væri orpinn og hvort
hann væri með egg eða unga. Það
var sérstaklega áberandi hjá stelk
og jaðraka. Fyrst heyrir maður til-
hugalífið, orpnir þagna þeir, ef ein-
hver ógnar hreiðrinu væla þeir og
þegar búið er að unga út byrja söng-
urinn, lætin og gauragangurinn.“
„Það er svo mikilvægt að læra inn
á náttúruna ungur; það færir sveitin
manni,“ segir Snæfríður. „Þegar
sást til sólar gat pabbi sagt upp á
mínútu hvað klukkan var og miðaði
það út frá fjallahringnum.“
Gunnar Óli tekur upp þráðinn:
„Eftir að hann missti sjónina héldum
við áfram að taka hann með til að
leggja netin, því hann sagði okkur
hvar við áttum að leggja. Þá mok-
fiskuðum við. En þegar við fórum
aftur án hans og lögðum fengum við
ekki neitt. Við sögðum honum frá
því og þá sagði hann kannski: „Nei,
þarna leggur enginn í austanátt.“
Það er þessi eðlisávísun sem þarf í
veiðimennsku. Manni lærðist hvar
ætti að leggja eftir því hver áttin
væri. Og reynslan hefur kennt
manni að taka eftir því sem er í
kringum sig, lesa í náttúruna.“
Þannig er það í Árbót, krakkarnir
sem alast þar upp, jafnt heimafólk
sem gestir í mislangan tíma, læra að
lesa í náttúruna og ef vel tekst til
opnast hún fyrir þeim eins og bók,
sem er bæði skemmtileg og spenn-
andi aflestrar. Það lesefni er ekki til
í gatnasamfélaginu sunnan heiða.
Samheldin Snæfríður og Hákon ásamt syni sínum og bústjóranum Viðari.
Morgunblaðið/ÞÖK
Næsta kynslóð Hlynur Viðarsson með ömmu og afa.
Launasjóður fræðiritahöfunda
Rannís
Rannsóknamiðstöð Íslands,
Laugavegi 13, 101 Reykjavík,
www.rannis.is
Auglýsing um starfslaun
Launasjóður fræðiritahöfunda auglýsir eftir umsóknum um starfslaun úr sjóðnum sem
veitt verða frá 1. júní 2007. Rétt til að sækja úr Launasjóði fræðiritahöfunda hafa höfund-
ar alþýðlegra fræðirita, handbóka, orðabóka og viðamikils upplýsingaefnis á íslensku.
Meginhlutverk Launasjóðs fræðiritahöfunda er að auðvelda samningu bóka, og verka í
stafrænu formi, til eflingar íslenskri menningu. Starfslaun eru veitt til hálfs árs, eins árs, til
tveggja ára eða þriggja. Þeir sem hljóta starfslaun úr sjóðnum skulu ekki gegna föstu starfi
meðan á starfslaunatímanum stendur. Starfslaun miðast við núgildandi kjarasamning
félags háskólakennara.
Umsóknarfrestur er 23. febrúar nk.
Nánari upplýsingar og umsóknareyðublöð fást á Rannsóknamiðstöð Íslands, Rannís, að
Laugavegi 13, sími 515-5800, eða á heimasíðu Rannís - www.rannis.is.
Umsóknir sendist til:
Launasjóður fræðiritahöfunda
Rannís
Laugavegi 13
101 Reykjavík
Símennt HR býður upp á úrval námskeiða á vorönn
2007. Allir ættu að geta fundið námskeið við sitt hæfi .
Viðskiptaenska
Námskeiðið er ætlað þeim sem eiga í samskiptum við
enskumælandi fólk og þeim sem hafa áhuga á að bæta
enskukunnáttu sína í viðskiptum, daglegu tali og ritun.
Kennsla hefst 23. janúar og lýkur 27. febrúar.
Markaðsfræði II - 3 einingar
Námskeiðið er tilvalið fyrir þá sem hafa löngun til að byrja
í háskólanámi en vilja ekki skrá sig í fullt nám. Krafi st er
stúdentsprófs auk áfanga í markaðsfræði eða starfsreynslu.
Kennsla hefst 29. janúar og lýkur 7. maí.
Leiðtogar á vettvangi
Námskeiðið er ætlað þeim sem starfa í félögum,
félagasamtökum, íþrótta-, æskulýðs og sveitarfélögum.
Kennsla hefst 30. janúar og lýkur 21. apríl.
Grunnatriði forritunar í Java
Námskeiðið er ætlað þeim sem vilja kynnast forritun og
undirbúa sig fyrir frekara nám í forritun og tölvunarfræðum.
Kennsla hefst 5. febrúar og lýkur 21. febrúar.
Rekstur fyrirtækja
Námskeiðið er ætlað þeim sem hafa áhuga á því að fræðast
um rekstur, auka þekkingu sína á fjármálum og þá sem vinna í
eða hafa hug á að stofna eigið fyrirtæki.
Kennsla hefst 5. febrúar og lýkur 28. mars.
Stjórnun - 3 einingar
Námskeiðið er tilvalið fyrir þá sem hafa löngun til að byrja í
háskólanámi en vilja ekki skrá sig í fullt nám. Krafi st er
stúdentsprófs eða sambærilegrar menntunnar.
Kennsla hefst 7. febrúar og lýkur 2. maí.
Vefstjórnun
Námskeiðið er tilvalið fyrir þá sem vilja kynnast því helsta
sem er að gerast í vefmálum í dag og hvaða aðferðir
vefstjórar þurfa að þekkja og nota.
Kennsla hefst 7. febrúar og lýkur 18. apríl.
Frekari upplýsingar er að finna á www.simennthr.is
Frekari upplýsingar og skráning:
Eva Mjöll Ágústsdóttir
Sími: 599 63 63
eva@ru.is
www.simennthr.is
SÍMENNT HR
www.simennthr.is
Næstu námskeið: