Morgunblaðið - 21.01.2007, Blaðsíða 34
ferðasaga
34 SUNNUDAGUR 21. JANÚAR 2007 MORGUNBLAÐIÐ
I.
Snemma árs 1964 auglýstiferðaskrifstofan Lönd &leiðir Ameríkuferð í maí.Fundur var haldinn með
væntanlegum farþegum og mættum
við félagarnir Guðmundur Yngvi
Halldórsson (l924–1994) og ég og
ákváðum að ráðast í för þessa. Þá
var okkur tilkynnt, að Gunnar Eyj-
ólfsson leikari yrði fararstjóri og
leist okkur vel á það enda hafði hann
verið flugþjónn hjá Pan American
Airlines um nokkurt skeið. Þegar
nálgaðist brottför var tilkynnt, að
Gunnar væri forfallaður og í stað
hans yrði fararstjóri Egill Stardal
Jónasson kennari (f. 1926). Síðan var
lagt af stað með Loftleiðavél af Sky-
master-gerð og þótti mér fyrsti
áfanginn í stysta lagi, frá Reykjavík-
urflugvelli suður á Keflavík-
urflugvöll. 40 árum síðar fékk ég
skýringu á þessum stutta áfanga.
Vélin gat ekki hafið sig til flugs frá
Reykjavík með fulla eldneytistanka,
svo þá þurfti að fylla í Keflavík.
Verslunin í Fríhöfninni var þá í
minnsta lagi, þó tókst mér að kaupa
þar einn bjórkassa, sem ég veitti öt-
ullega úr á leiðinni vestur. Tveir
aldamótamenn urðu góðir kunn-
ingjar mínir í ferð þessari, þeir Óli
V. Metúsalemsson (1901–1977)
heildsali og Valdimar Bjarnason
(1900-1993) frá Herjólfsstöðum í
Álftaveri, kenndur við Cudo-gler. Óli
var þá nýbúinn að selja Reykjavík-
urborg Nesjavellina fyrir 2.550.000
og hélt eftir sumarbústaðalandi sínu,
þar sem hann hafði þegar byggt
hinn ágætasta bústað. Þetta var um
14 tíma flug með millilendingu í
Gander. Loks var lent á Kennedy-
flugvelli í New York undir morgun
og voru starfsmenn vegabréfaskoð-
unar orðnir svefnvana, þannig að í
stað þess að rita í vegabréf mitt, að
mér væri heimil dvöl í USA til 17.6.
þá rituðu þeir 15. maí. Vegabréfs-
áritun mín var annars útgefin af
sendiráði Bandaríkjanna 12. maí
1964 af Colette Meyer konsúl. Áttu
þessi mistök eftir að verða næstum
til vandræða. Hótel okkar hét
Sheraton Atlantic, en meðal Íslend-
inga ávallt nefnt Sheraton Icelandic,
því áhafnir Loftleiðaflugvélanna
gistu ávallt þar. Þetta var hið sæmi-
legasta hótel, öll herbergi með sjón-
varpi, góður matstaður með bar og
mjög miðsvæðis, Empire State-
byggingin í nokkur hundruð metra
fjarlægð og Macy’s-stórverslunin á
horni skammt frá. Síðast en ekki síst
var þar heildverslunin „Northern
Starlight Company“, sem var í eigu
Eyju Henderson og eiginmanns
hennar, sem var Bandaríkjamaður.
Var þetta eins konar Íslendingamót
hjá þeim hjónum, áhafnir Eimskipa-
félagsskipanna og Loftleiða gerðu
flest sín innkaup hjá þeim hjónum.
Ég hitti þar mann einn, sem var bú-
inn að leita að Íslendingi um öll
Bandaríkin þver og endilöng án ár-
angurs, pantaði sér far heim til Ís-
lands daginn eftir. En viti menn,
daginn fyrir brottför hittir hann ein-
mitt manninn hjá Eyju á Sheraton
Icelandic.
II.
Næstu dögum í New York eydd-
um við að mestu á heimssýning-
arsvæðinu í Queens, en það er út-
borg NY. Þar sýndu flestar þjóðir
heims vörur sínar, en mest bar á
bílaframleiðendum, svo sem Ford,
en þeir buðu sýningargestum í bíltúr
í eins konar hringekju, þar sem þú
sást mest alla sýninguna sitjandi í
Ford-bíl. Þarna var fyrst kynnt
Mustang-módelið af Ford. Asíubúar
voru mjög sterkir á sýningu þessari,
svo sem Japan, Indland og Suður-
Kórea. Var einkar eftirminnilegt
litamynstur Indverja, vefnaður
þeirra sérstaklega fallegur. Veit-
ingahús voru þarna á hverju strái,
bjórkrár fleiri en tölu var á komið,
enda auglýsingaskrár frá verksmiðj-
unum. Síðan komumst við á kvik-
myndasýningu í Radio City Music
Hall, en þar var sýnd mynd um
heimsstyrjöldina síðari, „Der letzte
Tag“, en heiti myndarinnar er haft
eftir setningu Rommels hershöfð-
ingja Þjóðverja, er hann var spurð-
ur, hvað gerðist, ef innrás banda-
manna í Frakklandi heppnaðist. Þá
svaraði hann: „Það mun verða upp-
haf lokadagsins.“ O.K. Hasse lék
Rommel af mikilli list. Að sjálfsögðu
var farið í efstu hæð Empire State-
byggingarinnar, en þaðan er gíf-
urlegt útsýni yfir alla NY. Sér-
staklega skemmtileg var sigling í
kringum Manhattan-eyju, sem tók
um þrjár stundir. Gerði maður sér
þá grein fyrir, hve gífurlega góð
kaup Hollendingar höfðu gert á sín-
um tíma, er þeir keyptu Manhattan-
eyju af indíánum fyrir andvirði 60
gyllina árið 1626.
III.
Næsti áfangi var sjálf höf-
uðborgin, Washington D.C. Gist var
á Statler Hilton-hótelinu, farið í
heimsókn í þinghúsið og Hvíta húsið,
safnið mikla í Smithsonian skoðað,
en viðdvölin í höfuðborginni var allt-
of stutt, aðeins 3 dagar. Við fé-
lagarnir ætluðum að borða á hóteli
okkar, en þar sem Vilhjálmur var
bindislaus, var okkur vísað frá.
Lentum þá á fornu veitingahúsi,
eitthvað tengdu Lincoln og fengum
þar hinn ágætasta mat. Í skoð-
unarferð um höfuðborgina benti Eg-
ill fararstjóri okkur á fínt hverfi, þar
sem erlend sendiráð ættu sendi-
herrabústaði sína. „Hvar er bústað-
ur íslenska sendiherrans“ spyr þá
einn ferðafélaga okkar. Þá missti ég
út úr mér: „Við erum ekki komnir í
Blesugrófina enn.“
IV.
Næsti áfangi var Pittsburgh, en
þar var gist á stórfínu Hilton-hóteli.
Var baðherbergi mitt svo fínt, að all-
ir veggir voru úr speglagleri. „How
do you like your dressing?“ var hin
hefðbundna spurning gengilbein-
anna á hótelunum vestra, er morg-
unverður var framreiddur. Hér var
átt við sósur út á salatið, valkostir
voru þrír, ég man bara eftir tyrk-
neskri sósu, enda 42 ár síðan og eng-
in dagbók að styðjast við. Farkostir
okkar voru Greyhound-lang-
ferðabílar, frábærir ef loftkælingin
var í lagi, afleitir ef hún var í ólagi.
Lélegt fannst mér viðhald sveitabýla
á leið okkar og sagði ég við vin minn
Guðmund Þorláksson (1894–1985)
bónda á Seljabrekku í Mosfellssveit
er heim kom: „Jafnvel Mosfells-
sveitin þætti fín þar vestra.“ Þetta
líkaði Guðmundi stórilla.
Nú var enn haldið af stað og nú til
Buffalo, sem er skammt frá landa-
mærum Kanada. Enn var gist á
Statler-Hilton hóteli og næsta dag
haldið til Fort Erie í Kanada. En nú
kom babb í bátinn. Egill fararstjóri
okkar var búinn að týna vegabréfi
sínu. Varð hann eftir í Buffalo, en við
farþegarnir héldum norður til Kan-
ada fararstjóralausir. Mest þótti
mönnum til koma að skoða Niagara-
fossana en í lok maí var þar enn ís-
hröngl í hvítfyssinu, svo harður hafði
veturinn verið þar um slóðir. Mikil
minjagripabúð var þar skammt frá
fossunum og fór ég að máta indíána-
höfuðfat eitt mikið, sem vakti að-
dáun ferðafélaganna, en búðarþjónn
vakti athygli mína á því, að þetta
væri ekki leikfang, heldur ættu
menn að kaupa það og verðið væri
50$. Bæði var að mér þótti höf-
uðfatið dýrt og ég sá ekki fram á að
ég kæmist með það óskemmt til Ís-
lands. Er að landamærunum kom
stöðvaði bandarískur vörður bíl okk-
ar og gekk eftir vagninum og leit á
vegabréfin. Gerði hann engar at-
hugasemdir, nema hann gaf mér
merki um að fylgja sér inn í varð-
stöðina. Spurði ég varðstjórann,
hvað væri athugavert við vegabréf
mitt og vegabréfsáritunina. „Sá er
ljóður á passa yðar, að yður var vís-
að úr landi tveim dögum áður en þér
stiguð á land í USA.“ „Kollega minn
á Kennedy-flugvelli hefur verið orð-
inn ruglaður af svefnleysi, er hann
gerði þessi mistök, sem ég hér með
leiðrétti með einkennisstöfum varð-
stöðvarinnar BL.“ Skildum við í
mesta bróðerni og lofaði ég Guð fyr-
ir að hann fletti ekki upp síðustu síð-
unni í passanum, en þar var stimpill
frá vegabréfaeftirlitinu í Leníngrad
frá 1962, en Sovétmenn höfðu það
fram yfir aðrar þjóðir að stimpla
ávallt í öftustu síðuna á pössunum,
svo þeir væru fljótir að sjá hvort
komumaður hefði gist USSR áður.
Þegar ég hugðist gera upp reikning
minn næsta morgun, lenti ég í hálf-
gerðu stappi við gjaldkerann, ég
krafðist þess að greiða fyrir bók þá,
sem lá á náttborði mínu, en hún hét
„Bedside Stories“ og var þar margt
gullkornið að finna. Gjaldkeri tjáði
mér að þetta væri ekki hægt, enginn
bókhaldslykill væri fyrir skil og
greiðslu á slíkri bók, allir hótelgestir
hingað til hefðu stolið bókinni, en
svo gerði einhver furðufugl frá Ísa-
landi allt vitlaust með því að heimta
að fá að greiða fyrir bókina. Sagði
hún að hér með gæfi hótelið mér
bókina.
V.
Nú var stefnan tekin á New York,
ekið í gegnum það mikla fylki NY,
og farið í gegnum höfuðborg þess,
Albany. Þar hafa ríkisstjórar fylk-
isins aðsetur og var þar um tíma
Nelson Rockefeller, er sóttist eftir
að verða forsetaefni repúblikana, en
hlaut ekki nægjanlegt fylgi. Um-
deildasta hugmynd hans var að
grafa nýjan Panama-skurð,
sprengdan með neðanjarðarkjarn-
orkusprengjum. Bandaríkjaþing
féllst ekki á þessa hugmynd og
flykkti sér í hóp þeirra ríkja, sem
bönnuðu kjarnorkutilraunir neð-
anjarðar. Kona hans var nefnd
Happy, svo eitthvað hefur hann
fengið út úr lífinu fyrir utan Esso-
arfinn. Nú helltu menn sér í inn-
kaupin í búðunum, því margt fékkst
þar sem aldrei sást á Fróni. Eitt
kvöldið fór hópurinn á næturklúbb-
inn Copacabana og var það hin besta
skemmtun. En nú var komið að
ferðalokum, við félagarnir pöntuðum
okkur splunkunýja límósínu með
farangur okkar út á flugvöll, sett-
umst að sumbli á ölkrá og gleymdum
að láta stimpla passa okkar út úr
landinu. Hálfu ári síðar fékk ég fyr-
irspurn um hvernig ég hefði komist
út úr landinu, þ.e. USA. Hæg voru
heimatökin að fylla út svar á þar til
gerðu eyðublaði og stakk ég því inn í
bréfalúguna á 2. hæð Reynimels 34,
þar sem ritari í U.S. Embassy leigði
hjá Bergljótu systur minni. Lýkur
þá að segja frá fyrstu og einu för
minni til USA.
Ameríkubréf frá 1964
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Erfðagripur Ferðataska (læknistaska) greinarhöfundar er hann erfði eftir
föður sinn, Svein M. Sveinsson (1891-1951). Sveinn flaug með American
Overseas Airlines frá Reykjavík til Stokkhólms árið 1945.
Kennileiti Empire State-byggingin var skammt frá hóteli greinarhöfundar.
Tilkomumiklir Niagara-fossarnir vöktu athygli.
Skymaster Ein af vélum Loftleiða.
Vegabréfsáritun Stimpillinn frá
Leníngrad.
Eftir Leif Sveinsson