Skinfaxi - 01.10.1937, Síða 8

104
SKINFAXI
félli ekki vel að lunderni og hugsun Islendinga. Þvert á
móti má fullyrða, að með engri þjóð liefir málið orð-
ið jafn nærtækt einstaklingunum og einmitt hé(r á
landi. Örugg sönnuln þessa er, hve íslendingar iiafa náð
miklum og almennum tökum á skáldskap. Hefir ís-
lendingum löngum verið tamast að tjá tilfinningar sín-
ar í ljóðum, allt frá því er Egill veitli harmi sínum
útrás í Sonatorreki. Fornmenn létu fjúka í kviðlingum
á banadægri og enn yrkja menn vísur og kvæði, hvort
sem um er að ræða hversdagslegustu viðburði eða lát
mætra manna.
Saga tungu vorrar og hókmennta er sköpunarsaga.
Yfirskrifl hennar gæti verið eins og biblíunnar: Guð
talaði og það varð. Á öllum öldum liafa verið upp á
íslandi kraftaskáld. Hvarvetna hefir orðið vart mátt-
ugra orða, ræddra og ritaðra, og frekast þar, sem við
eitthvað var aflinu að etja: Þar sem áþján yfirvald-
anna var ægilegust, þar sem sólin sortnaði og hraunið
stefndi á kirkjuna, tákn þess alls, er landsbúum var
helgast.
Bókmenntasaga vor speglar þessa reynslu. Egill risli
slíkt níð liinum volduga erlenda konungi, Eiriki blóð-
öx, að vafi leikur ekki á, hvor fór sigrandi af þeim
fundi, íslenzki bóndinn eða norski konungurinn. Há-
kon gamli lét taka Snorra af lífi, en enginn norrænn
maður hefir fallið og lialdið velli með slíkri sæmd
sem Snorri Sturluson. Hreppsnefndin' i Akrahreppi
flýtti fyrir dauða Bólu-Hjálmars, með þvi að neita
honum um sveitarstyrk, örvasa gamalmenni. En Bólu-
Hjálmar hefndi sín og var hefndin fólgin i kvæði, sem
vafalaust liefir knúið menn meir til mannúðar en ótal
prédikanir.
Að nokkru lýsir Jón Trausti hlutverki skáldskapar-
ins í sögu þjóðar vorrar, í smásögunni snilldarlegu: A
fjörunni. Sigmundur gamli gelur að vissu leyti tekið
undir með Agli: