Skinfaxi - 01.10.1937, Page 19

SKINFAXI
115
ranglega, fari rangt með talshætti, skrifi upphafslaus-
ar eða botnlausar setningar og svo frv.
Hér á íslandi húum vér við lýðræðisskipulag í flest-
um greinum, almennur atkvæðisréttur er hér, skoð-
anafrelsi og svo frv. Öllum stéttum er frjálst að bera
fram sinn málstað, enda heilbrigt, að liver fylgi sem
fastast fram sínum rétti. En það verður frekast gert á
opinherum vettvangi og þá ekki sízt í blöðum. En mjög
veltur á þvi, að ekki skapist sérstök stétt manna, sem
hefir að atvinnu að bera fram kröfur þeirra, er þurf-
andi eru, en hafa réttinn sín megin. Fer bezt á, að
hér séu sem fæstir milliliðir. Er skylda þjóðfélagsins,
að húa hverl alþýðubarn svo úr garði, að það geti ekki
aðeins fylgt fram rétti sínum á kjördegi, heldur hve-
nær sem er í ræðu eða riti. En meginskilyrði þessa er
aukin og bætt móðurmálskennsla.
Ástæður þess, að ástandið er slæmt i þessum efnum,
eru einkum tvennar.
a) Skólarnir hafa yfir svo litlum tíma að ráða (m.
a. vegna dönskukennslunnar!) að í íslenzkukennslunni
verður i rauninni að nema staðar við stafsetningar-
kennslu. Hin eiginlega æfing i að tjá hugsanir sínar
skriflega, verður útundan.
h) Ritmál og talmál er að fjarlægjast. Er hér um
mikla hætíu að ræða, enda þótt þessi þróun sé lengra
komin víða erlendis, svo sem áður hefir verið bent á.
Sennilega á minnkandi hóklestur sök á þessu. Menn
lesa nú að vísu allmikið, en frekast þýddar neðanmáls-
sögur, auk daghlaðanna. En allt er þetta ftatneskjulegt
að orðfæri. Rímnabókmenntirnar áður fvr voru að visu
gallað fóður, en þær varðveittu þó kjarnyrði málsins
á vörum fólksins.
Fram til síðustu ára var víða siður hér á landi að
lesa ýmsar íslendingasögur á ári hverju, á kvöldvök-
um. Vafalaust hefir slíkt auðgað og hætt málfar fólks-
ins. Mjög skortir á, að ungt fólk lesi kvæði góðskálda
8*