Sjómannablaðið Víkingur

Volume

Sjómannablaðið Víkingur - 01.12.1946, Page 2

Sjómannablaðið Víkingur - 01.12.1946, Page 2
Hvalveíöar viii Island Ritgerð sú sem hér fer á eftir, er.stutt ágrip af sögu hvalvehða við Island. Höf- undur ritgerðarinngr hefur nú um skeið safnað ýmsu, er þetta efni snertir, bótt fátt litt komi fram í ritgerðinni, þar sem stikla varð á stóru. Er það ætlun höf. að semja tók um hvah og hvalveiðar, þar sem rakin yrði nokkuð,almenn hvalveiðisaga, en þó sérstaklega fjallað um livalveiðar við Island. Er hér með beint þeirri ósk til allra, sem kynnu að eiga í fórum sínum myndir eða upplýsingar er þessi efni varða, að gera Gils Guðmundssyni, ritstjóra Sjómannablaðsins Víkingur, a'ðvart. Hvalakyn. Hafið umhverfis ísland hefur jafnan verið auðugt af ýmsum tegundum hvala, svo sem frá er greint í mörgum heimildum, gömlum og nýj- um. Víða í íslendingasögum og öðrum fornrit- um er getið hvalreka, og ekki þarf að lesa marga kirknamáldaga eða jarðasölubréf, til að sann- færast um það, hvílik hlunnindi hvalrekar voru taldir. Má raunar segja, að hvalir hafi verið ein af meiri háttar lífsbjörgum þjóðarinnar allar eymdaraldirnar, meðan landsmennbörðustákafri baráttu við sult og seyru. Einkum voru það hval- rekarnir, sem um munaði til að afla þjóðinni fæðu. Hitt er þó vitað af fjölda heimilda, að hvalir hafa verið veiddir hér við land allt frá þeir verða margir veiddir“. Hvalur sá, sem Kon- ungsskuggsjá er hér að lýsa, getur naumast ver- ið annar en grindhvalur eða marsvín. Að vísu hefir grindhvalur tennur, en þær eru ákaflega smáar og fyrirferðarlitlar. Hjá gömlum livölum eru þær slitnar upp að rótum eða dottnar úr skolti, og getur mönnum þá hæglega sést yfir að þær séu neinar. Hefur höfundi Konungsskugg- sjár eða heimildarmanni hans sennilega skjöpl- ast í þessu. Hinar stóru hvalategundir, sem veiddar hafa verið í íslandshöfum eða af veiðimönnum, sem höfðu bækistöðvar á íslandi, eru að minnsta kosti átta. Skal þeim nú stuttlega lýst, hverri um sig. Sandreyður. því er byggð hófst, þótt tækin væru frumstæð og aflinn fráleitt mikill, enda að jafnaði fáir, sem við veiðar þessar fengust. Ýmsar tegundir smáhvala hafa alla stund verið veiddar nokkuð, svo sem. hnísur, höfrungar og marsvín. Kon- ungsskuggsjá, hið merka fornrit, geymir skemmtilega frásögn um hvali þá, sem finnast „í íslands höfum“. Þar er meðal annars talað um hvalveiðar á nokkrum stöðum. Eftirfarandi lýsing er þar á hvalakyni því, sem hnýðingar kallast: „Þessir fiskar hafa hvorki tönn né tálkn og ekki eru þeir hættir hvorki við skip né menn, heldur forðast þeir veiðimannafund og verða þó iðulega reknir á land hundruðum sam- an, og er það mikil fæðsla mönnum, þar sem Sandreyður er einna minnst reyðarhvala; meðallengd hennar er 12—15 metrar. Hún er blásvört að ofan, en hvít að neðan. Sandreyður er allvíða í norðurhöfum og allt austur til Nor- egs og suður til Englands. Vestfirzkir hvalfang- arar munu stundum hafa járnað kálfa þessa reyðarhvals. Nefndu þeir hann geirreiði, og svo er hún kölluð í Konungsskuggsjá og ritum Jóns lærða. Langreyður er stór hvalur, tíðast 20—22 m. á lengd. Hún er grannvaxnari en aðrar tegundir reyðarhvala. Liturinn er að jafnaði grásvartur að ofan, en hvítur að neðan. Langreyður er tíð við strendur Vestur-Evrópu, úti fyrir Noregi, í Karáhafi, við Bjarnarey og Svalbarða, fsland, Z9D V í K I N G U R

x

Sjómannablaðið Víkingur

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Sjómannablaðið Víkingur
https://timarit.is/publication/335

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.