Sjómannablaðið Víkingur

Árgangur

Sjómannablaðið Víkingur - 01.12.1946, Blaðsíða 8

Sjómannablaðið Víkingur - 01.12.1946, Blaðsíða 8
Á alþingi sumarið 1634 „lýsti séra Jón Daða- son vegna Árna Jónssonar, búanda í Hattardal í Álftafirði í Eyrarkirkjusókn, hans eiginlegum hvalskutli með slíku merki sem hér upp á mynd- að er ARME 10“. — J. er tíundi stafurinn í staf- rófinu, og á letrið því eflaust að merkja Árni J. = Árni Jónsson. Hin hvalskutulslýsingin er svo- hljóðandi: „Anno 1653, þann 29. júní, lýsti Magnús Giz- urarson í lögréttu skutulsmarki Jóns Berg- sonar með svoddan hætti: Jónberg og öðru meg- in SON. Er þessi Jón Bergsson í Arnarfirði". Þegar hvalur fannst rekinn með merktum skutli í, var finnandi eða jarðeigandi skyldur til að láta eiganda vita, ef hægt var. Ella skyldi hvalurinn skorinn, en andvirði helmingsins — skotmannshluturinn — varðveittur, unz alþingi kom næst saman. Þá var landeigandi skyldur til að lýsa hvalskutlinum. — Hér er hvalskutuls- lýsing frá 1653: síns lífs enda og hennar, sem og skeði að liðn- um þeim tíma, að hún varð fyrir óviljandi, þá er hann vildi kálfinn hæfa, og lét hann það verða sinn síðasta hval, því hann deyði á því sama ári“. Jón lærði getur ólafs hvalaskutlara í Æðey og listar hans, á öðrum stað í ritum sínum. Er það í „Tíðsfordríf", þar sem hann kveðst birta útdrátt úr ferðabók Björns Jórsalafara, þá er Björn hrakti til Grænlands ásamt konu sinni, og mátti hafa vetursetu. „Þar fannst þá reyð- ur með skoti Ólafs bónda í Æðey í ísafirði, og náði Björn þar skotmannshlut, sem hann þurfti matar við fyrir fólk sitt“. Hvalveiðar Arnfirðinga. Arnfirzkir sægarpar héldu lengst við hinni fornu og karlmannlegu íþrótt, að skutla hvali með handskutli og af litlum bátum. Fengust þeir við hvalveiðar allt fram að síðustu aldamót- um, er hvalir hættu að koma þangað í fjörðinn. Búrhvalsveiðar. Myndin er gerð eftir gömlu málverki „í sama stað (þ. e. lögréttu) og dag (þ. e 29. júní) lýsti Sigurður Jónsson, sýslumaður í Mýr- arsýslu, skutli, er fannst í fiski vestur í Álftár- ósi, með þessu marki: XXI. Það, sem af fiskin- um var nýtandi, var alls að vikt fjórar vættir“. Hvalskutlarar ýmsir hafa nafnkunnir orðið á fyrri öldum, einkum Vestfirðingar. Hér skal að- eins minnst á einn þeirra, ólaf bónda í Æðey á ísafjarðardjúpi. Jón lærði getur hans í hvala- þætti sínum og segir af honum eftirfarandi sögu: „Ólafur bóndi, sem átti Æðey í ísafirði, á dög- um Björns bónda Einarssonar, sem var faðir Vatnsfjarðar-Kristínar, hann var hinn mesti hvalaskutlai’i, og vitringur mikill og hóglátur. Þau síðustu 15 ár hans lífdaga færði honum hin sama reyður kálf sinn vaxinn á hverju sumri, fyrr en hún fór til hafs. Hann hafði markað með gat í gegnum hornið, og vildi henni ekki granda, því hann sagði sama ár verða mundi Svo vel vill til, að enn er á lífi maður, fróður vel og gagnmerkur, sem gjörla kann að segja frá veiðum þessum og veiðimönnum hinna síðari tíma. Er það Gísli Ásgeirsson, skipstjóri og bóndi frá Álftamýri. Hef ég snúið mér til hans um upplýsingar varðandi þetta efni, og ekki komið að tómum kofanum. Læt ég hann nú segja sjálfan frá um hríð. Gamlir menn sögðu í ungdæmi mínu margar sögur af ólafi hvalamanni í Hvestu*), sem ver- ið hafði afburða hvalaskytta á sinni tíð. Þeir sögðu að Ólafur hefði strengjárnað hvalinn, sem kallað var, verið á stóru skipi.. áttæringi eða teinæringi, haft byssu fasta framan á skip- inu, og skotið úr henni. Skutull sá, sem ólafur notaði ,var sterkur mjög. Við skutulinn var fest- *) Ólafur Jónsson í Hvestu mun hafa verið uppi á 17. öld. Sagnir um hann eru skráðar í „Vestfirzkar sagnir“ I, bls. 16—22. 296 VÍKIN □ U R
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88

x

Sjómannablaðið Víkingur

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Sjómannablaðið Víkingur
https://timarit.is/publication/335

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.