Sjómannablaðið Víkingur - 01.12.1946, Blaðsíða 27

og reisti þegar hvalmjölsverksmiðju á staðnum.
Aflinn fyrsta árið var góður. Fengust úr hinum
veiddu hvölum 2177 föt lýsis og 768 sekkir
mjöls. — Síðar bætti „Tálkni“ við sig tveimur
livalabátum og einu gufuskipi, er annaðist flutn-
inga. Var félag þetta því all-umfangsmikið.
Afli þessa félags árin 1897—1901 var sem
hér segir:
1897: 21 steypir., 60 langr., 4 hnufub., alls 85
1898: 45 — 70
1899: 64 — 58
1900: 38 — 77
1901: 34 — 86
— 6 — — 121
— 8 — — 130
— 9 — — 124
_ 4 — — 124
Veiðin hefur verið mjög jöfn þessi árin. Ilið
sama er að segja um veiði annara hvalaskipa við
ísland á þessu tímabili. Meðalafli á skip árin
1892—1896 var 1480 föt af lýsi, og mun það
met í aflabrögðum á norðlægum veiðisvæðuir
Hvalategund sú, sem heita mátti að væri aðal-
uppistaða veiðanna árin fram til aldamóta, var
steypireyðurin. Því miður munu ekki til full-
komnar og sundurliðaðar skýrslur um hvalateg-
undir þær, sem allar stöðvarnar veiddu, en nolík-
uð er um það vitað. Mestar og beztar upplýsing-
ar gefur tafla yfir veiðarnar hjá fyrirtæki Ellef-
scns, en hún birtist í ísafold. Taflan nær frá
því er Ellefsen hóf hér veiðar 1889, og til 1900.
Hún er á þessa leið:
Fjöldi Ar i • veioiskipa Stey pi- reyðar lang- reyðar Sond- reySar Hnúfu- bakar Sam'a!:
1889 2 24 38 0 1 63
1890 2 50 23 0 1 74
1891 3 39 43 0 í 83
1892 4 80 47 0 1 128
1893 5 77 113 3 2 195
1894 5 127 79 2 8 216
1895 5 219 112 4 8 343
1896 5 219 45 1 6 271
1897 5 116 36 2 6 160
1898 5 110 47 3 60 220
1899 5 124 62 2 25 213
1900 5 111 . .87 0 7 205
Samkvæmt þessari töflu nemur steypireyður-
in 60% af afla Ellefsens. Ljóst er, þegar tekið
er tillit til stærðar hvalategundar þessarar og
spikmagns, að hún hefur verið langsamlega
mikilsverðasti hluti aflans.
Eitthvað munu hlutfallstölur þessar hafa
breytzt er árin liðu, en þó ekki mjög. Gögn þau,
sem fyrir liggja, sýna, að steypireyður er alla
stund algengasta hvalategundin, sem veidd er
við ísland, og langreyður næst henni. Munu
þess lwergi dæmi á öðrum hvalveiðisvæðum, að
steypireyður hafi verið meginuppistaða veið-
anna.
Skýrslur þær, sem til eru um hvalveiðar Norð-
manna við fsland, gefa tilefni til margvíslegra
hugleiðinga og samanburðar, en sakir rúmleysis
mun frekari vangaveltum um þau efni sleppt
hér. — t.' .
Árin 1895—1900 bættust allriiörg livalveiðifé-
lög í hóp þeirra, sem fyrir voru hér á landi, Enn
um sinn stefndu hugir manna til Vestfjarða, og
þar voru stöðvarnar settar niður.
Árið 1895 var stofnað í Kristianiu hlutafélag-
ið „Harpunen". Framkvæmdastjóri var ráðinn
Carl F. Herlofsen. Félag þetta tók séi’ bólfestu
í Álftafirði vestra.
Um sama leyti hóf Marcus Bull hvalveiðar
frá Hesteyri, undir félagsnafninu „Brödrene
Bull“
Marcus Bull.
Marcus Bull er án efa einhver mikilhæfasti
forystumaður hJSM.veið^nna við Noreg og ís-
land. Hann hafðvtnn alTmargra ára skeið stund-
að hvalveiðar fi^ffÍFinnmörk og meðal annars
gert ýmsar gagnmerkar uppgötvanir, sem ger-
bættu alla aðsti ðu við vinnslu aflans. Þá fann
hann upp tæki.^il að draga hvalinn að skipi á
stórum öruggari og hagkvæmari hátt en áður
reyndist fært. í verksmiðju sinni á Ilesteyri
kom hann fyrir ýmsum nýjungum, sem stór-
bættu vinnuskilyrðitJog juku afköst. Bull seldi
hvalveiðistöð sína árið 1905. Kaupendur voru
Chr. Salvesen & Co. í Leith. Bull var framkv,-
stjóri hjá hinum nýju eigendum, eftir sem áður.
Þessi árin stofnuðu útgerðarmenn í Tönsberg
„Dansk hvalfangst- og fiskeriaktieselskabet“,
sem kom sér upp hvalveiðistöð í Veiðileysufirði.
Loks er að geta þess hvalveiðafélagsins, sem
var íslenzkt að mestu eða öllu leyti. Það var
hvalveiðaútgerð Ásgeirs G. Ásgeirssonar kaup-
rnanns á ísafirði. Hann valdi hvalveiðastöð sinni
stað í Seyðisfirði í ísafjarðardjúpi.
V I K I N □ U R
315