Sjómannablaðið Víkingur - 01.12.1946, Page 81

undir höfðingja af Seldælaætt, og ekki þann lakasta.
Hrafii var dóttursonur Hrafns Sveinbjarnarsonar, son-
ur Steinunnar Hrafnsdóttur og Odds Álasonar, sem
Órækja lét drepa og fyr er getið. Þegar Þórður kakali
kom að Hrafnseyri í liðsbón, að leita hefnda eftir
föður sinn og bræður, þá býr Steinunn á Hrafnseyri
með Hrafni syni sínum. Taka þau Þórði vel. Telur
Þórður, að þau eigi um sárt að binda eftir Örlygsstaða-
bardaga, því fyrir utan föður sinn og bræður hafi engir
verið drepnir jafngöfugir á Örlygsstöðum, sem móður-
bræður Hrafns, þeir Hrafnssynir, Sveinbjörn og Krák-
ur. Gerist þá Hrafn fylgismaður Þórðar. Hann var þá
16 ára gamall. Hrafn bar nafn afa síns, Hrafns Svein-
bjarnarsonar, og má sannarlega telja, að hann hafi
ekki kafnað undir nafni, því hann gerðist ekki einungis
höfuðskörungur ættar sinnar — Seldælaættarinnar —
heldur líka höfuðskörungur íslenzkra leikmannahöfð-
ingja á síðari hluta 13. aldar, og sýndi það sig bezt í
því, þegar hann gerðist foringi leikmannahöfðingja í
Staðamálunum, móti Staða-Árna biskupi, sem ekkert
lamb þótti að leika sér við, þar sem hann líka hafði
fylgi erkibiskups, og hafði Gizur jarl orðið heldur að
láta undan síga í viðureign við Staða-Árna biskup. En
heldur varð biskup þó að láta í minni pokann fyrir
Hrafni. Þó beitti Hrafn biskup aldrei ofbeldi. Hrafn
fylgdi Þórði kakala drengilega, og mun oftast hafa
verið þar sem mest var mannraunin. Hann barðist
með honum í Flóabardaga 1244 og Haugsnesbai'daga
1246, þar sem Brandur Kolbeinsson, eftirmaður Kol-
beins unga féll. Einnig barðist hann í Þverárbardaga,
og var þá hætt kominn, því sökum þess hversu víg-
móður hann var, komst hann ekki á bak hesti sínum,
en það vildi Hrafni til lífs að hestasveinn hans lyfti
honum í söðulinn, og komst hann þannig úr klóm óvin-
anna. 1 því ófriðarbáli, sem geisaði á Sturlungaöld,
komst hann oft í mannraunir, en gæfan var honum
jafnan svo fylgispök að hann slapp ómeiddur út úr
þeim erfiðleikum. Hann mun hafa verið harðari í horn
að taka og öllu meiri skörungur en nafni hans og afi
— ljúfmennið Hrafn Sveinbjarnarson.
Svo er að sjá, sem þeir Hrafn Oddsson og Einar
Þorvaldsson Vatnsfirðingur hafi látið fjandskap og
vígaferli Vatnsfirðingagoðanna og Seldælagoðanna
frænda sinna sér að varnaði verða, því eftir að Hrafn
Oddsson fékk Seldælingagoðorðið og gei'ðist höfðingi
Vestfirðinga, varð Einar Vatnsfirðingur einn af hans
tryggustu og helztu fylgismönnum. Hann veitti Hrafni
hina beztu fylgd ásamt fleiri Vestfirðingum þegar
Hrafn átti í deilunum við Snorra son Sturlu Þórðar-
sonar lögmanns. Var það þá þegar Vestfirðingar ruku
til og „settu stórskip yfir heiðar, sem varla þótti
lausum mönnum fært“, eftir því, sem segir í Sturlungu.
Hrafn hafði bú á Hrafnseyri, Sauðafelli og Stafholti.
I Selárdal vígði Jón biskup Halldórsson kirkju 1330.
Gyrðir biskup skipaði 1354, að þar skyldu vera tveir
prestar og syngja hvern dag messu. Þar var Maríu-
kirkja og kirkja hins heilaga Péturs postula.
Selárdalsprestakall var talið eitt með betri presta-
köllum landsins, og hafa þar setið ýmsir merkir prestar
bæði fyrr og síðar á öldum, og sumir þeirra verið sann-
kallaðir héraðshöfðingjar. Um einn þeirra, Bjarna
prófast Halldórsson, son séra Halldórs Einarssonar
prests í Selárdal, og konu séra Halldórs, Margrétar
Hannesdóttur hirðstjóra Eggertssonar, var vísa þessi
kveðin:
í Selárdal vestra situr einn prestur
sveigir hringa.
Ég ætla’ hann sé til allra þinga,
afbragð þeirra Vestfirðinga.
Séra Bjarni var prestur í Selárdal frá 1582—1636.
Hann var talinn með lærðustu prestum sinnar samtiðar,
ör að fé, höfðingi mikill og klerkur góður.
Kona séra Bjarna var Helga dóttir Einars Gíslasonar
bónda í Stóru-Hvestu. Var Björn Þorleifsson ríki á
Skarði forfaðir hennar.
Þegar séra Bjarni var prestur að Selárdal, voru
Selárdalshlíðar, sem oft eru kallaðar Kópahlíðar, svo
grösugar, að gamlar sagnir herma, að þegar séra
Bjarni fór ríðandi um hlíðar þessar, hafi hann sagt,
að hann hafi hvergi á þeim getað fundið stein til þess
að hnykkja nagla í hófnum á hesti þeim, sem hann
reið. Plafa Selárdalshlíðar þá verið ólíkt grösugri en
þær eru nú, enda síðan liðnar rúmlega þrjár aldir.
Eftir séra Bjarna verðui' prestur í Selárdal sonur
hans, séra Halldór Bjarnason, og er hann þar prestur
frá 1636—1645. Hann var ógiftur.
Eftir séra Halldór verður svo prestur í Selárdal
séra Páll Björnsson, sá andríki ræðuskörungur og
tungumálagarpur, og er hann sá af Selárdalsprestum,
sem hér verður rætt sérstaklega um. Hann er áreiðan-
lega af öllum þeim merkisprestum, sem haldið hafa
Selárdal, fyrirferðarmestur í sögu þjóðarinnar, þó ef
til vill að undanskildum séra Gísla Jónssyni, sem
biskup varð í Skálholti eftir Martein Einarsson biskup,
en séra Gísli var prestur í Selárdal frá 1547—1557
eða 10 ár alls. Var hann einn meðal helztu siðabóta-
frömuða landsins og einn af helztu mótstöðumönnum
Jóns biskups Arasonar og sona hans. Varð séra Gísli
að flýja frá Selárdal undan ofsóknum Björns biskupa-
sonar, sem sendur var af Jóni biskupi föður sínum,
sennilega til að handtaka séra Gísla. Komst prestur
á skip, og þótti fótur sinn fegnastur að komast til
Danmerkur á konungsfund. Hefir hann, sem vonlegt
var, ekki borið Jóni biskupi og sonum hans sérlega
vel söguna við konung.
Kristínu konu séra Gísla rak Björn biskupsson með
engri vægð frá Selárdal með ungUm börnum, og léitaði
hún þá á náðir bróður síns, í Haga á Barðaströnd, sem
þar bjó.
Séra Páll Björnsson er fæddur að Saurbæ á Rauða-
sandi árið 1621. Foreldrar hans voru Björn sýslumaður
Magnússon í Saurbæ á Rauðasandi og kona hans, Helga
Arngrímsdóttir prests lærða. Björn sýslumaður var
sonur Magnúsar prúða sýslumanns, þess mikla og
göfuga höfðingja og konu hans Ragnheiðar Eggerts-
dóttur lögmanns Hannessonar hirðstjóra. Var Magnús
prúði albróðir Staðarhóls-Páls, afa Brynjólfs biskups
Sveinssonar og bróður Jóns lögmanns Jónssonar, sem
var einn áhrifamesti höfðingi landsins á sinni tíð. Átti
Jón í miklum deilum við Guðbrand biskup, eins og
alkunnugt er.
Helga Arngrímsdóttir, móðir séra Páls, vai--'dóttir
Arngríms lærða, frænda Guðbrandar biskups á Hólum
og fyrri konu Arngríms, Sólveigar Gunnarsdóttur, sem
kölluð var „kvennablómið", því hún þótti ein fríðasta
kona á íslandi á sinni tíð. Var Gunnar faðir hennar
ráðsmaður á Hólum í tíð Guðbrandar biskups, og var
V í K I N □ U R
369