Sjómannablaðið Víkingur - 01.12.1946, Page 84

sonar séra Gísla, sem báðir voru prestar í Selárdal.
Sögurnar um atburði þessa höfðu þau eftir séra Gísla
Einarssyni afa sínum, sem varð prestur í Selárdal
árið 1785 eins og áður er sagt, eftir að hann hafði
áður verið 2 ár dómkirkjuprestur í Skálholti og síð-
asti dómkirkjuprestur þar. Hann var nýorðinn dóm-
kirkjuprestur í Skálholti þegar húsin hrundu í jarð-
skjálfta af áhrifum Skaftáreldagossins. Þar var þá líka
unnusta hans, Ragnheiður Bogadóttir frá Hrappsey.
Sögðu ömmur mínar mér sögu um það, að þegar bæj-
Séra Páll Björnsson í Selárdal.
argöngin í Skálholti hrundu, hafi hún rétt verið ný-
sloppinn út úr þeim. Var hún þá að bera mat á borð
fyrir þá feðga, biskupana Finn og Hannes son hans.
Var Bogi Benediktsson bóndi í Hrappsey faðir henn-
ar. Hann er af sagnfræðingum talinn stærsti bóndi
landsins á sinni tíð. Hann hélt prentsmiðju í Hrappsey
eis og kunnugt er. Átti hann mörg börn, sem öll reynd-
ust kynsælar manneskjur.
Séra Gísli tók við prestsembættinu í Selárdal af séra
Eggerti Ormssyni ríka, og var ásamt honum í Selár-
dal eitt ár, því séra Gísli tók við brauðinu vorið 1785,
en séra Eggert fór ekki frá Selárdal fyrr en vorið
1786. Fór hann þá í Sauðlauksdal til séra Jóns Orms-
sonar, tengdasonar síns. Voru þeir Bogi í Hrappsey
og séra Eggert ríki svilar, því þær Þorbjörg kona séra
Eggerts og Þrúður, fyrsta kona Boga í Hrappsey voru
systur, dætur Bjarna ríka sýslumanns á Skarði. Bjarni
ríki var drenglyndur og stórgjöfull höfðingi.
Þessar sagnir frá séra Páli, sem ég hefi að framan
getið og ennfremur söguna um séra Bjarna Halldórs-
son, þegar hann reið um Selárdalshlíðar, höfðu ömmur
mínar og afi eftir afa sínum, séra Gísla, en séra Gísli
hafði þær eftir fyrirrennara sínum í embættinu, séra
Eggert, en séra Eggert hafði þær eftir gömlum sókn-
arbörnum séra Páls, sem líka urðu sóknarbörn séra
Eggerts, því séra Eggert varð prestur í Selárdal 1749,
43 árum eftir dauða séra Páls 1706. Var séra Eggert
því 26 ár prestur í Selárdal. Tók hann við staðnum
eftir að séra Þorlákur Guðmundsson, faðir Jóns þjóð-
skálds og prests frá Bægisá var dæmdur frá embætti
í Selárdal vegna áfengisnautnar. Hafði nágrannaprest-
ur hans, séra Jón Teitsson prestur í Otradal, sem
seinna varð eitt ár biskup að Hólum, veitt séra Þor-
láki af fullmikilli rausn af skálum Bakkusar, þegar
séra Þorlákur gisti hjá honum í Otradal, áður en hann
skyldi daginn eftir messa í Otradal, og taka til altaris
séra Jón og frú hans, ásamt fleira sóknarfólki Otra-
dalssóknar. Fataðist presti þá svo við embættisgjörð-
ina, að ótilhlýðilegt þótti, og var hann fyrir þetta
dæmdur frá embætti. Var séra Eggert Ormssoh skip-
aður sækjandi málsins, en séra Vernharður Guðmunds-
son, bróðir séra Þorláks, verjandi bróður síns. Séra
Vernharður var þá kapelán hjá bróður sínum í Selár-
dal og þjónaði Tálknafirði, en varð síðan prestur í
Otradal eftir Jón Teitsson, frá 1756—1798. — Síðan
þetta skeði, hefir Bakkus ekki orðið Selárdalsprestum
að fótakefli, því prestar þeir, sem gegnt hafa þar
prestsembætti síðan hafa verið hin stökustu reglu-
menn.
Fyrirrennari séra Þorláks Guðmundssonar í Selárdal
var faðir hans, Guðmundur Vernharðsson. Var hann
prestur í Selárdal frá 1734—1738. Hefir því séra Þor-
lákur verið 11 ár prestur í Selárdal. Hafði séra Guð-
mundur Vernharðsson verið kapelán hjá þeim feðg-
um, séra Páli og Halldóri syni hans í 12 ár. En á
undan honum var kapelán hjá séra Páli séra Vern-
harður Erlendsson faðir séra Guðmundar og því lang-
afi séra Jóns þjóðskálds frá Bægisá. Þjónaði séra
Vernharður Laugardalssókn. Hann var talinn hraust-
menni mikið og er sagt, að oft hafi kastast í kekki
með honum og þeim hraustu Sellátrabræðrum. Kom
hann norðan af Ströndum til séra Páls. Hafði hanD
hálfvegis verið flæmdur þaðan fyrir galdurorð, sem
á honum lá.
Eftir séra Pál, vai'ð sonur hans, Halldór Pálsson,
prestur í Selárdal frá 1706—1734, eða 28 ár. Átti
hann í miklum deilum við Jón biskup Vídalín, frænda
sinn, því séra Halldór var drykkfeldur heldur um of,
og kom sá löstur hans einkum einu sinni fram. Var
það við jarðarför Þóru, systur séra Halldórs í Otrar-
dal, þar sem Jón biskup Vídalín var staddur. Var
það svo áberandi, að Jón biskup gat ekki, stöðu sinnar
vegna, látið það vera afskiptalaust. En þar sem séra
Halldór var stórbrotinn, eins og þeir fleiri frændur
hans, sló í deilu með þeim frændunum, honum og bisk-
upi, en Oddur lögmaður Sigurðsson, sem var hinn
mesti óvinur Jóns biskups, studdi séra Halldór og
stælti hann upp í mótþróanum gegn biskupi. Þó missti
séra Halldór prófastsembættið, en prestsembættinu hélt
hann til dauðadags. Milli séra Páis Björnssonar og séra
Gísla Einarssonar hafa því setið í Selárdal 4 prestar,
sem eru:
1. Halldór Pálsson, sonur séra Páls frá 1706—1734.
2. Guðmundur Vernharðsson frá 1734.—1738.
3. Þorlákur Guðmundsson frá 1738—1749.
4. Eggert Ormsson ríki frá 1749—1785.
Þessir fjórir prestar hafa því verið samtals 79 ár
prestar í Selárdal. Séra Gísli var þjónandi prestur í
Selárdal frá 1785. í prestaæfum yfir Selárdalspresta
segir Sighvatur Grímsson sagnfræðingur ,að séra Páll
hafi fengið sér haffæra skútu, þegar hann var ný-
kominn að Selárdal, „og var sá fyrsti íslendingur, sem
hélt úti þilskipi til flutninga og fiskiveiða. Hann var
372
V í K I N G U R