Náttúrufræðingurinn - 1969, Page 53

NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
95
er ekki jafn mikil, nema þá í fínustu sýnunum (9. mynd). Niður-
stöðurnar úr öllum öðrum sýnum gefa mjög svipaðar niðurstöður,
svo að þar er ekki um neina reglu að ræða.
Eftirfarandi ályktanir má draga af niðurstöðum kornastærðar-
mælinganna, með hliðsjón af staðháttum við livert jarðvegssnið:
Skilyrðin fyrir áfokssöfnuninni hafa verið mjög svipuð allan mynd-
unartíma áfoksjarðvegsins, nema í tveim jarðvegsniðum ofan við
öskulagið H17GC, þar sem þau eru áberandi grófari. Annar sá mis-
munur, sem fram kernur á grófleika sýnanna, sýnir aðeins lítils
háttar breytingu á söfnunarskilyrðum frá einum stað tif annars og
einum tíma til annars. Afoksjarðvegurinn virðist sendinn að sjá
hann með berum augum, ef hann inniheldur 3—5% af grófum
sandi, þó að hann sé að öðru leyti eins að samsetningu. Sýnt er,
að sandur berst mjög skamrnt inn á samfellt gróið land, svo að vind-
rof hefur átt sér stað innan 100 m fjarlægðar frá söfnunarstað, ef
sandinnihald sýnisins er meira en 10% eða grófur sandur er meira
en 3%, en þá þurfa einnig að vera gróf öskulög í jarðvegsrofinu.
Mjög mikil flokkun sýnanna í „mó“-stærð sýnir, að stórfellt jarð-
vegsrof hefur verið í gangi í innan við 500 m fjarlægð frá söfn-
unarstaðnum. Annars virðist kornastærðasamsetning sýnanna gefa
það til kynna, að þau séu tilkomin lrá fleiri en einni af mismun-
andi uppsprettum, þar sem flokkun þeirra er lakari en S-sýnanna
og annarra áþekkra. Reikna má með því, að grófari hluti áfoksins
sé mjög stutt að kominn, varla rneira en nokkur hundruð metra,
en fínni hlutinn getur verið langt að kominn, svo að jafnvel skiptir
tugum kílómetra.
Kornagerð og kornalögun í áfoksjarðveginum
Lítilsháttar rannsóknir voru gerðar á kornagerð og kornalögun
í áfokinu. Öll þau sýni, sem kornastærðarmælingar voru gerðar á,
voru einnig rannsökuð í smásjá. Áfoksjarðvegurinn er oftast ryð-
brúnn á litinn eða rauðbrúnn, nema efsta lagið er brúnsvart, þar
sem hann er að rneira eða minna leyti blandaður rotnandi jurta-
leifum. Litur áfoksjarðvegsins verður meira grábrúnn, þar sem
hann er blandaður foksandi. Einnig er hann meira gráleitur neðan
við öskulagið H5, og mun það stafa af því, að þar er hann meira
blandaður fokefnum lrá jökulvatnaseti og jökulruðningi. Við smá-