Tímarit kaupfjelaganna - 01.01.1896, Page 22

16
þeir, sökura þessarar sannfæringar, leggja i sölurnar að
líkindum nál. 30% af þeim kluta verzlunar sinnar, sem hjá
kaupmönnum lendir.
Andstæðingar kaupfélaganna heimta hagfræðislegar
skýrslur, er sýni hagnaðinn við kaupfélagsskapinn.
Kaupfélagsmenn, jafnt sem aðrir þegnar ríkisins,
sem ekkert umboðslegt vald hafa, eigi ekki kost á því,
að geta með nægilegu valdi heimtað jafnvíðtækar og ítar-
legar hagskýrslur sem þær, er hér þyrfti að gcfa, til að
fullnægja þessum kröfum. En það vill svo vel til, að án
þessara formlegu hagskýrslna eru nóg föng fyrir hendi,
til þess að sýna það, sem með þarf í þessu máli, hugsanrétt,
hagfræðislega og reikningslega. Hver óvilhallur hugsandi
maður getur látið sér það nægja.
Flestum kemur saman um það, að innlend verzlun sé,
hagfræðislega skoðað, hollari en útlend verzlun til sann-
arlegra þjóðþrifa. Kaupfélag Þingeyinga er verulega inn-
lend verzlun, eða með öðrum orðum, að hagnaðurinn við
verzlun félagsins lendir hjá landsmönnum, að svo miklu
leyti .sem verða má, eins og auðmagui landsins er núvar-
ið. Þótt verzlunararðurinn dreifist í allar viðskiftahendur
félagsins, mun erfitt að sýna það hugsanrétt, að þjóðholl-
ara sé að sópa arðiuum í örfáa auðkongalófa. Þá mætti
eins vel gera alla íslendinga að ófrjálsum verkamönnum,
svo sem 20 slíkra smájarla, og fela þeiiii svo allar umbæt-
ur og framfarir í atvinnuvegum landsins, láta jarlana sjá
um allar andlegar og líkamlegar þarfir verklýðsins. Nú
sém stendur ríkir þessu líkt ástand víða erlendis í heilum
borgarhlutum og héruðum. En hamingjan verndi íslend-
inga frá slíku hlutskifti.
Það getur vel verið, að eins'töku kaupfélagsmaður sýn-
ist eigi standa betur að vígi í efnalegu tilliti en granni
hans, sem við kaupmann skiftir, þó að staða þeirra í öðru
tilliti sé eigi talin verulega mismunandi. Þessi dæmi hygg
ég þó að eigi séu mörg. Þess er og hér að gæta, að bæði
getur aðstaðan aldrei verið alveg jöfn, því síður hæfileikar