Samvinnan - 01.04.1968, Qupperneq 15

á hendur stjórn blaða og útvarps. Kenn-
arar andvígir nazistum voru reknir úr
starfi, og allt skólakerfið gagnsýrt hinu
nýja eitri. Mein Kampf varð skyldulesn-
ing í skólum. Bókabrennur og blysfarir til
heiðurs foringjanum voru meðal þeirra
leikbragða sem nazistar beittu til að sefja
þjóðina. Hitler kunni að notfæra sér
ýmsar frumstæðustu uppsprettur skáld-
skapar og trúarbragða, sem fyrri vald-
hafar höfðu vanrækt: hið stórfenglega,
gljástrokna, villimannlega, dularfulla.
„Við höfum ekkert samvizkubit," hróp-
aði hann. „Já, við erum villimenn. Við
viljum vera villimenn. Það er sæmdar-
heiti.“
Vitfirring Hitlers var illu heilli vitfirr-
ing glæsileikans. Slægð hans í pólitík,
ekki sízt utanríkispólitík, á árunum 1933
—39 jaðraði við snilld. Hann hafði
þrennskonar mikilvæga yfirburði: hann
var sjálfur lögin í landinu, hafði alls
engar grundvallarreglur í hátterni eða
samskiptum við aðra og var alla tíð
reiðubúinn að leggja útí styrjöld, en leið-
togar lýðræðisríkjanna voru bundnir
þingræði og kosningum og vildu flestu
fórna til að afstýra styrjöld sem kynm
að þurrka út siðmenninguna. Hitler var
frábær leikari og virtist ævinlega geta
sannfært áheyrendur í hlutverkunum
sem hann kaus að leika hverju sinni:
hann hafði á valdi sínu ljónsöskrið (fyr-
ir heimamarkað), kænsku refsins (til
að sefa ótta Pólverja eða gera Frakka
tortryggilega), vonzku nöðrunnar (t. d.
þegar hann hvatti til morðsins á austur-
ríska kanslaranum og afneitaði síðan
morðingjunum), og blíðleik dúfunnar
(einsog þegar hann hjalaði við Breta um
stríðsótta sinn og friðarþrá — þegar búið
væri að leiðrétta tiltekið ranglæti).
Hann byrjaði á að segja sig úr Þjóða-
bandalaginu og fékk 95% stuðning við
þá aðgerð í þjóðaratkvæði. Hann gerði
griðasáttmála við Pólland. Þegar austur-
rískir nazistar myrtu Dollfuss kanslara
1934 ánþess að ná völdum, afneitaði hann
þeim. Saar-héruðin voru sameinuð
Þýzkalandi 1935 eftir þjóðaratkvæði, og
sama ár var tekin upp herskylda í
Þýzkalandi. En Hitler hélt áfram að tala
máli friðarins. Þegar Frakkar gerðu sátt-
mála við Sovétríkin 1935, tók Hitler þá
miklu áhættu að þverbrjóta ákvæði Ver-
sala-sáttmálans gegn hollráðum hers-
höfðingja sinna með því að senda her-
lið inní Rínarlönd. íbúarnir voru frá
sér numdir af fögnuði, en Bretar og
Frakkar voru í senn ruglaðir og skelf-
ingu lostnir, enda höfðu friðartilboð
Þjóðverja aldrei verið ákveðnari en ein-
mitt þá. Hefðu lýðræðisríkin látið hart
mæta hörðu, er enginn efi að Hitler hefði
lyppazt niður, en honum var fullkom-
lega ljós lömun þessara ríkja. Pólverjar
einir voru reiðubúnir að berjast.
Árið 1936 höfðu ítalir lagt undir sig
Eþíópíu þráttfyrir fordæmingu og refsi-
aðgerðir Þjóðabandalagsins. Viðkvæmni
ítala gagnvart almenningsálitinu í heim-
inum gerði Mussolini móttækilegri fyrir
tillögur Þjóðverja um bandalag rikjanna,
sem Hitler hafði spáð í Mein Kampf rúm-
um áratug áður. Þannig varð til hug-
Þrjár áróðursmyndir nazista: Efst: Goebbels á tali við tónskáldið Richard Strauss. f miðið:
Hitler þakkar hrœrður samherjum úr byltingartilrauninni 192-3. Neðst: Kosningaspjald frá 1933
sýnir Hitler í vinsamlegum samrœðum við sendimann páfa.
15