Andvari - 01.06.1963, Blaðsíða 72

70
ÞÓRHALLUR VILMUNDARSON
ANDVARI
reyndist fátt um feita drætti. Eftir það grófu þeir á vesturbakka, og þar komu
merkilegir hlutir í ljós: viðarkolagröf og rauðasmiðja með steðja, afli og deigulmó,
og fundust þar fjölmargir molar af gjalli, járni og mýrarauða. Á þessum sama
sjávarkambi fundust einnig Eskimóaeldstæði og soðgryfja. Merkilegasti Eskimóa-
hluturinn, sem upp kom þarna, reyndar ofarlega í smiðjunni, var haglega gerður
lampi Ðorset-Eskimóa.
MeS ísjalia í eftirdragi.
Við Kristján Eldjárn höfum fengið inni hjá sjómannafjölskyldu niðri í
þorpinu. Húsbóndinn, Maxwell Anderson, er að nokkru af norskum ættum. Þau
hjónin eiga sjö börn, elzt tólf ára og yngst sex rnánaða. Elzta dóttirin, Mildred,
vinnur að matreiðslu hjá Ingstad. Allt er þetta fólk liið geðþekkasta í allri fram-
göngu, ekki sízt húsfreyjan. Húsakynnin eru lneinleg, þótt ekki séu þau rík-
mannleg. Herbergi okkar Kristjáns er beint uppi yfir eldbúsinu, og er þar fun-
heitt á daginn vegna kyndingar, en gerist nístingskalt, þegar líður á nótt.
Fiskimennirnir í Lance-aux-Meadows búa sem mest að sínu. Þeir smíða
sjálfir hús sín og báta. Húsin eru hið mesta hrófatildur, óeinangruð, og blæs
vindur gegnurn þau næstum eins og þurrkhjall. LJpphitun er engin utan ylur
frá eldavél og reykháf í miðju húsi. Húsakynni þessi hljóta að vera hættuleg
heilsu manna, enda kvartaði fólkið rnjög undan vetrarkuldanum. Viðinn til húsa-
gerðar og bátasmíða draga menn að sér á vetrum úr skógi um 16 kilómetra veg
héðan. Til dráttarins nota flestir hunda, sem þeir geyma innan hárra skíðgarða,
og er kastað til þeirra fiski yfir garðana. Uppi yfir görðunum eru pallar, og þar
er geymdur vetrarforði handa hundunum. Hundanir höfðu uppi hið ferlegasta
og ámáttlegasta spangól. Við Kristján biðum venjulega eftir miðnæturkonsert-
inum, áður en við fórurn að sofa.
íslendingur hlýtur að undrast, hve einangraðir fiskinrennirnir á Nýfundna-
landi eru frá umheiminum og hversu fáar tæknilegar nýjungar hafa borizt til
þeirra. Þeir gera út litlar trillur, róa aðeins seinna hluta surnars, sækja rétt út
fyrir landsteina og nota svonefndar þorskagildrur (cod traps) eða handfæri.
Nælonfæri hafa þeir ekki, og aflinn er nauðarýr. Hefur hann farið minnkandi
undanfarin ár, og kenna fiskimennirnir um útlendum togurum, sem skafi miðin
úti fyrir. Fiskurinn, sem veiðist, er einkum þorskur, og er ekki fallegt að sjá sjó-
mennina stinga í hann hvar sem er, þegar þeir flcygja honum á land. Fiskinn
salta þeir og sólþurrka á trégrindum.
Bílvegir eru engir milli fiskiþoi-panna hér í grenndinni og sími aðeins í
sumum þeirra, enda eru samgönguerfiðleikar hcrfilegir. Lesmál varð ég ekki var