Andvari - 01.06.1966, Qupperneq 16

14
BJARNI BENEDIKTSSON
ANDVABl
stjóraveitinguna, er hann sjálfur fór í íslandsbanka eftir stjómarskiptin 1924,
en fyrir þá stöðuveitingu var honum æ síðan mjög legið á hálsi af ýmsum. Hvað
sem um það er, þá er víst, að Ólafur Thors hafði öðmm fremur milligöngu um
það 1929, að þessir tveir flokkar vom sameinaðir. Var það gert með sameiginlegri
yfirlýsingu þingmanna íhaldsflokksins og Frjálslynda flokksins hinn 25. maí
1929. Var þá lýst yfir því, að aðalstefnumál flokksins væru þessi:
1. Að vinna að því og undirbúa það, að ísland taki að fullu öll sín mál í
sínar eigin hendur og gæði landsins til afnota fyrir landsmenn eina, jafnskjótt
og 25 ára samningstímabil sambandslaganna er á enda.
2. Að vinna í innanlandsmálum að víðsýnni og þjóðlegri umbótastefnu
á grundvelli einstaklingsfrelsis og atvinnufrelsis, með hagsmuni allra stétta
fyrir augum.
1 miðstjóm hins nýja flokks, sem nefndist Sjálfstæðisflokkur, og stýra skyldi
málefnum flokksins milli þinga, voru þessir sjö menn: Jakob Möller, Jón Ólafs-
son, Jón Þorláksson, Magnús Guðmundsson, Magnús Jónsson, Ólafur Thors
og Sigurði Eggerz. Innan miðstjórnar skyldi starfa þriggja manna framkvæmda-
ráð skipað Jóni Þorlákssyni, Magnúsi Guðmundssyni og Sigurði Eggerz. For-
maður flokksins varð Jón Þorláksson.
Á næsta Alþingi hörðnuðu enn átök, ekki sízt þegar ríkisstjórnin knúði
fram lokun íslandsbanka. Þeim hörðu deilum lyktaði svo, að nokkur hluti Fram-
sóknarflokksins sameinaðist Sjálfstæðisflokknum um að endurreisa bankann, að
vísu undir nýju nafni, Utvegsbankinn h.f., og varð það til þess, að málið leystist
með þeim hætti, er Sjálfstæðismenn töldu sæmilega vel við unandi. í öllu því
samningamakki, sem til þessarar lausnar leiddi, munu ýmsir hafa komið við
sögu, en engir þó fremur en þeir Ásgeir Ásgeirsson og Ólafur Thors, hvor af
hálfu síns flokks, þó að Jón Þorláksson væri hinn formlegi umboðsmaður
flokksins.
Um þá hörku, sem í stjómmálunum var á þessum ámm, er þess að gæta,
að hún spratt ekki eingöngu, og e. t. v. ekki fyrst og fremst af ágreiningi um
einstök löggjafarmálefni, þó að um þau væri hart deilt, heldur var öllu fremur deilt
um margar stjórnarframkvæmdir. Óneitanlega voru ýmsar þeirra harla nýstár-
legar og þannig hagað, að líklegar voru til að valda ágreiningi. Átti þetta ekki
sízt við um ýmsar framkvæmdir dómsmálaráðherrans, Jónasar Jónssonar, og
dró ekki úr heift, þegar dr. Helgi Tómasson, læknir á Kleppi, gaf honum sjúk-
dómsaðvörun í febrúar-mánuði 1930. Sú aðvömn var í góðri trú gerð, en Jónas
hélt þannig á málum, að til samúðar honum snerist. Styrkti hann með því stöðu
sína innan flokksins, en sumum hafði þótt hún vera að veikjast þangað til þetta
bar að. Síðar um vorið vék Jónas svo dr. Helga fyrirvaralaust frá embætti.