Andvari - 01.06.1966, Page 40

38
BJARNI BENEDIKTSSON
ANDVARl
Það gerði Ólafi þyngra fyrir, að fimm af þingmönnum Sjálfstæðisflokks-
ins neituðu að styðja þessa ríkisstjóm og gáfu um það yfirlýsingu, jafnskjótt
og Ólafur hafði haldið ræðu sína, og sögðu sig óhundna af þeim samningum,
sem um þetta höfðu verið gerðir. Þ. á. m. voru þeir Pétur Ottesen og Jón Sig-
urðsson, sem Ólafur hafði manna lengst unnið með og vom aldavinir hans,
þó að þetta bæri á milli. Varð þetta til nokkurs fálætis innan flokksins um
skeið. Sumir gengu þó til raunverulegs samstarfs við ríkisstjóm og meirihluta
flokks áður en langt um leið, aðrir voru stjórninni ætíð andvígir. Ekki leiddi
þessi afstaða til varanlegrar þykkju, nema á milli þeirra Gísla Sveinssonar og
Ólafs. Gísli hafði einnig verið andvígur þjóðstjórnarmynduninni vorið 1939,
og þegar hér var komið, gat ekki dulizt, að þeir Gísli og Ólafur felldu ekki
skap saman.
Þrátt fyrir þau innanflokks sárindi, sem af sérstöðu fimmmenninganna
stöfuðu, mæltist stjómarmyndunin vel fyrir. Mönnum létti við, að Alþingi
hafði rétt hlut sinn og reyndist vaxið þeirri höfuðskyldu að sjá þjóðinni fyrir
þingræðisstjórn. Enda sneri stjórnin sér af röskleik og myndarskap að því að
leysa þau verkefni, sem hún hafði samið um. Mestu máli skipti, að margháttuð
atvinnutæki vom útveguð til landsins og þá fyrst og fremst undirbúin endur-
nýjun togaraflotans.
Skjótlega kom hins vegar í ljós, að erfiðlega mundi ganga að koma sér
saman í utanríkismálum. Fyrri hluta árs 1945 bárust boð um það, að ísland
gæti orðið eitt af stofnríkjum Sameinuðu þjóðanna, ef það vildi segja öðru hvoru
eða báðum, Þýzkalandi eða Japan, stríð á hendur eða a. m. k. lýsa yfir, að stríðs-
ástand væri milli þessara ríkja annars eða beggja við ísland. Málið var hinn 25.
febrúar borið undir lokaðan fund alþingismanna. Þar fékk yfirlýsing í þessa átt
ekki stuðning nema frá málsvömm Sameiningarflokks alþýðu — Sósíalistaflokks-
ins, sem töldu sig fylgja skoðun Thors Thors sendiherra í Washington. I fundar-
lok var gerð samþykkt, þar sem stríðsyfirlýsingu var efnislega hafnað, og var
stofnaðild Islendinga að Sameinuðu þjóðunum þar með úr sögunni.
Síðar á sama ári L:"tuðu Bandaríkjamenn eftir samningi um herstöðvar
hér til langs tíma. Ólafur Thors tjáði sendiherra þeirra þegar í stað, að slík
málaleitan væri hið mesta óráð og til þess löguð að skapa vandræði og tortryggni.
Er hún engu síður var formlega fram borin, var henni afdráttarlaust synjað.
Á þingi 1946 tókst að afgreiða ýmis stórmál eins og ný lög um almanna-
tryggingar og löggjöf um nýtt skólakerfi. Hefur lengi loðað við, að margir hafa
haldið, að Biynjólfur Bjarnason hafi látið undirbúa þá löggjöf, en sannleikur-
inn er sá, að þeir lagabálkar höfðu verið samdir af nefnd, sem dr. Einar Arn-