Andvari - 01.06.1966, Síða 82

80
SVÉRRIR KRISTJÁNSSON
ANDVAM
aftur til hásætis erfðalögmæti (legitimi-
tet) þjóðhöfðingja. En ekki höfðu allir
erindi sem erfiði. Liðinn var aldarfjórð-
ungur síðan Parísarlýðurinn hafði dans-
að kringum brunarústir Bastillunnar,
tákn konunglegs einveldis og aðalborinna
forréttinda, og síðan höfðu mikil fárviðri
geisað um Evrópu. Hinir tignu gestir og
gestgjafar, sem mæltu sér mót í Vínarborg
þessa haustdaga, ætluðu meðal annars
að ná sér niðri á sögu þessa aldarfjórð-
ungs, líkt og þegar reiður Persakonung-
ur forðurn tíð lét hýða ósvífnar öldur,
sem eytt höfðu farkosti hans.
A Vínarfundinum skiptu valdamenn
Evrópu dánarbúi þess aldarfjórðungs,
sem markaður var byltingum og styrjöld-
um, og það var þjarkað og prúttað um
hvern ferkílómetra lands og um þá þegna,
sem þar bjuggu, af jafnmikilli ástríðu og
Shylock krafðist síns punds af rauðu
holdi. Merkasti árangur Vínarfundarins
var stofnun Þýzka ríkjabandalagsins.
Samkvæmt skipulagsskrá þess var því
skylt að varðveita ytra og innra öryggi
Þýzkalands alls og sjálfstæði einstakra
ríkja þess. Bandalagsríkin höfðu rétt til
að gera samninga við erlenda aðila, en
urðu að skuldbinda sig til að slíkum samn-
ingum væri ekki beint gegn bandalag-
inu í heild né neinu ríki þess. I 13. gr.
skipulagsskrárinnar var pólitískur vonar-
peningur. Þar segir: I öllum 'bandalags-
ríkjum mun verða lögstéttaþing. Þetta
áttu að vera launin handa þeim almúga,
sem hafði risið upp gegn Napóleon og
veldi hans og bjargað erfðaherrum sín-
um úr bráðum háska. Þess má geta hér
til gamans, að endurreisn alþingis okkar
á íslandi má rekja aftur til þessa heits í
skipulagsskrá Þýzka ríkjabandalagsins.
Akvarðanir Vínarþingsins um skipu-
lag Þýzkalands urðu mörgum Þjóðverj-
um, sem tekið höfðu þátt i frelsisstríðun-
um gegn Napóleon, mikil vonbrigði.
Þýzka skáldið og rithöfundurinn Arndt
fór um þetta svofelldum orðum: Þú vesa-
lings trygga þýzka þjóð. Þú átt ekki að
fá þýzkan keisara. Ekki skaltu verða þjóð,
ekki áttu að tala þýzku, eða hugsa og
starfa á þýzku, heldur austurrisku, prúss-
nesku, bæversku, hannoversku.... Róman-
tískar endurminningar um þýzkt keisara-
ríki miðaldanna blossuðu aftur upp, ekki
aðeins meðal skálda og rithöfunda, held-
ur einnig meðal stjórnmálamanna, sem
koma við sögu þessara ára. En þýzku
stórveldin, Austurríki og Prússland, sem
voru stærstu og voldugustu ríkin í Þýzka
ríkjabandalaginu, höfnuðu með öllu hug-
myndinni um endurreisn hins þýzka
keisararíkis. Við skiptingu dánarbúsins
höfðu bæði þessi veldi fengið nægju sína
að minnsta kosti í bili, og Metternich,
utanríkisráðherra Austurríkis, voldugasti
stjórnmálamaður á meginlandi Evrópu
um næstu áratugi, hugsaði um það eitt
að varðveita valdajafnvægið í Evrópu svo
sem Vínarfundurinn hafði gengið frá því
og bæla niður það, sem hann kallaði
„byltinguna". Maðurinn, sem kvaðst
jafnvel hata sérhver árstíðaskipti, sner-
ist öndverður gegn öllum byltingum í
pólitískri tilveru álfunnar, gegn hverri
hreyfingu sem bar keim af þjóðerni eða
auknu stjómmálafrelsi. Óttinn við bylt-
inguna, sem á þessum árum tröllreið
valdhöfum Evrópu var í annan stað vopn
í hendi Metternichs í viðskiptum hans
við Prússland, sem af hlutlægum ástæð-
um hlaut að verða helzti keppinautur
Austurríkis um pólitísk áhrif í Þýzka
bandalaginu. Metternich gat um mörg ár
alið svo á þessum ótta við byltinguna, að
Prússland var firrt öllu frumkvæði í póli-
tiskum efnum.
En það hefur löngum verið erfitt að
stöðva hjól tímans og sögunnar, því það
er eðli þess að snúast. Það verður raunar
ekki sagt, að hin trygga og konungholla