Andvari - 01.06.1966, Síða 103

ANDVARI
BLÓÐ OG JÁRN FYRIR EINNI ÖLD
101
fyrir Sambandsþingið tillögu þess efnis,
að kvatt yrði til Þjóðfundar alls Þýzka-
lands og kosið til hans almennum og
beinum kosningarétti. Það skyldi vera
verkefni þessa þjóðfundar að ræða frum-
varp þýzkra ríkisstjórna um endurbætur
á Þýzka bandalaginu.
Með þessari tillögu varð öllum ljóst,
að Bismarck var til alls búinn, er hann
stefndi að settu marki. Hann vilaði ekki
fyrir sér að vekja sjálfa marzbyltinguna
sér til bandalags, Þjóðfundinn og hinn
almenna beina kosningarrétt. Vilhjálmur
I. og prússneskir íhaldsmenn voru skelf-
ingu lostnir þegar leiðtogi þeirra höfðaði
til lýðsins og .veitti honum pólitískt vald
og réttindi. Frjálslyndu flokkunum óaði
við því, sem í vændum var: borgarastyrj-
öld í Þýzkalandi. 1 Vínarborg var sundl-
andi ráðaleysi, en þó varð ofan á sá flokk-
urinn, sem vildi heldur stríð en gangast
undir valdboS Prússlands. Austurríkis-
stjórn kastaði hanzkanum framan í Bis-
marck, er hún lagði hertogadæmamálið
fyrir Sambandsþingið. Hinn 14. júní
lagði fulltrúi Austurríkis á Sambands-
þinginu fram tillögu um að öll ríki banda-
lagsins utan Prússlands skyldu hervæð-
ast. Fulltrúi Prússlands lýsti þvi þá yfir,
að skipulagsskrá Þýzka bandalagsins
væri úr sögunni og hvatti ríkisstjórnimar
til þess að mynda nýtt samband undir
forustu Prússa. MeS þeim töluSum orð-
um var saga Þýzka ríkjabandalagsins öll
og höfðu fáir ástæðu til að gráta það.
Stuttu eftir að þessi tiðindi gerðust
réðust prússneskir herir inn í Hannover,
Saxland og kjörfurstadæmið Hessen og
á hálfum mánuði var allt Þýzkaland
norðan Mainfljóts á valdi Prússlands.
Hinn 20. júní lýsti Ítalía stríði á hendur
Austurríki, en beið mikinn ósigur. Aust-
urríkismenn gátu þó ekki hagnýtt sér
þennan sigur, því prússneski herinn óð
fram í Bæheimi samkvæmt hernaðar-
áætlun Helmut von Moltkes og gersigr-
aði Austurríkismenn milli Sadova og
Königgrátz hinn 3. júlí. Prússakonungur
og herráð hans ætluðu að stefna til Vin-
arborgar og setja Austurríki friðarkostina
í höfuðborg þess, en áður en svo yrði
var samið vopnahlé 22. júlí. Ástæðan til
þessa var sú aS Napóleon Frakkakeisari
var farinn að hræra á sér. Engum voru
ófarir Austurríkismanna sárari vonbrigði
en honum. Sama daginn og orrustan var
háð hjá Königgrátz hafði Austurríki látið
VenezíuhéraS af hendi við hann, en
hann skyldi síðan afsala sér því til Italíu.
Prússneski herinn var nær allur langan
veg frá Rínarlandamærunum og Bis-
marck þorði ekki að spenna kröfur sínar
á hendur Austurríki of hátt af ótta við
að Frakkakeisari hlutaðist til um stríðið.
ForsætisráSherra Prússlands beið í ofvæni
eftir orðsendingu frá Paris um það, hve
mikil lönd Prússar mættu innlima. Bis-
marck varð því þeirri stundu fegnastur
er honum bárust þau boð frá Frakklands-
keisara, að hann hefði ekkert við það að
athuga þótt Prússland bætti við sig um
fjórum milljónum þegna í NorSur-
Þýzkalandi, en Saxlandi vildi keisarinn
hlifa og hann var með öllu andvigur
því, að Austurríki léti nokkur lönd af
hendi til sigurvegaranna. f raun og veru
var friSurinn, sem Prússland og Austur-
ríki gerðu með sér í Nikolsburg, mark-
aður valdboði Frakkakeisara. En sá frið-
ur kostaði Bismarck mikla baráttu við
Vilhjálm I. Prússakonung og herforingja
hans. Fram til þessa hafði Bismarck leitt
Prússakonung við hönd sér án þess hann
vissi í rauninni af því og stundum gegn
vilja hans, út í tvær styrjaldir. En þessir
auðunnu sigrar höfðu stigið bæði kon-
ungi og herforingjum hans til höfuðs,
hin forna prússneska landagræðgi blossaði
upp í vímu sigursins. Vilhjálmur heimt-
aði afdráttarlaust, að lönd yrðu tekin af