Andvari - 01.06.1966, Síða 127

ANDVARI
HVAR ER LÖGBERG?
125
til viðbótar má geta þess, að alltaf hefur
verið búið á Þingvöllum.
Fleiri spekinga höfum við átt misvitra
en Njál.
Stefán segir í grein sinni, að gömlu
búðatóftirnar séu allar merktar, og má
það vel vera rétt, en sjálfu Lögbergi hafa
þeir týnt. Mér finnst þetta jafngilda því,
að þeir hefðu gleymt, hvar Skálholt hið
forna stóð, og hefðu flutt það að Mosfelli
í Grímsnesi.
Væri það nú til of mikils mælzt, að
við fáfróðir alþýðumenn fengjum að heyra
öll þessi sögulegu rök, sem lærdóms-
mennirnir luma á? Því að mínum dómi
hefur söguþjóðinni aldrei verið sýnd meiri
lítilsvirðirig en þetta.
Eg man, þegar um þetta var deilt fyrir
nokkrum áratugum, hvað mér þótti rökin
veigalítil, sem byggð var á sú fullyrðing,
að Lögberg væri vestur við Almannagjá.
Það var helzt ein setning úr sögu Flvamms
—Sturlu, sem er á þessa leið.
„Og einn dag, er menn gengu til
Lögbergs, þá gekk Sturla fram á virkið
fyrir búð sinni, því að það var háttur
hans að setja á langar tölur um mála-
ferli sín, því að maðurinn var bæði vitur
og tungumjúkur."
'Nú vita menn vel, hvar Virkisbúð var,
og auðvitað er ekki hægt að tala þaðan
yfir fólki, sem er statt á Lögbergi, sem er
á milli gjánna. En hvað má taka þetta
hátíðlega? Auðvitað hef ég ekki rannsakað
öll handrit þessarar sögu. En vel fróður
maður um þessi efni hefur sagt mér, að
setning, sem allt þetta brambolt er byggt
á, sé í aðeins einu handriti af sögunni,
þessi orð, að Sturla hafi gengið fram á
virkið hjá búð sinni. Annars staðar sé
aðeins sagt, að hann hafi talað að Lög-
bergi.
'Hversu örugg heimild er nú þessi
saga? Þar mun bezt að leiða fram sem
vitni hinn ágæta sagnfræðing, Jón
Jóhannesson, sem hefur ritað formála fyrir
þessari sögu um Hvamms- Sturlu. Þar
stendur m. a. þetta: „Sagan er hinn mesti
óskapnaður. Þar ægir saman frásögnum af
stóratburðum og hversdagslegum smá
þrætum. Söguþráðurinn slitróttur og tíma-
talið víða óljóst. —“
Auk þess fullyrða fræðimenn, að hvorki
Sturla Þórðarson né Snorri hafi ritað
söguna, og höfundur hennar sé óþekktur
með öllu.
Er þetta þá ekki heldur veik heimild
til þess, að eftir henni sé hægt að flytja
sjálft Lögberg úr stað? Auk þess má benda
á marga staði í fornbókmenntum, sem
sýna, að Lögberg er drjúgan spöl frá búð-
unum, en of langt mál yrði að færa það
allt til hér. Þó get ég ekki stillt mig um
að taka eina sönnun fyrir mínu máli, en
hana er að finna á blaðsíðu 319 í íslend-
ingasögu Sturlu Þórðarsonar, en þar segir
á þessa leið:
„Þinglausnardag reið Snorri til Lög-
bergs, sem hann var vanur áður en hann
reið af þingi. Sighvatur var að Lögbergi."
Er það nú trúlegt, að Snorri hafi farið
ríðandi milli búðar sinnar og Lögbergs
jafnan, er hann fór af þingi, ef það hefði
verið í kallfæri frá búðinni? Ég læt menn
um að dæma um það.
Hvað segir hann svo um þessi mál,
maðurinn, sem hvað örlátlegast hefur
deilt hróðurinn Þingvelli og umhverfi,
sjálft listaskáldið góða, Jónas Hallgríms-
son? Hann skrifar 3. júlí 1841 í gaman-
'bréfi til kunningja síns.
„I gærkvöldi var ég staddur á Þing-
völlum. Sólin rann undir vestri barm
Almannagjár, fögur og táhrein og logandi,
og þótti mér vera eins og heiður Forn-
grikkja eða Sléttumanna hyrfi skyndilega
af jörðinni, — svo var það mér þá mikill
sjónarsviptir. Mér varð reikað á Lögberg.
Ærnar prestsins voru þar allar enn og
bældu sig í lynginu, — það er ekki skrök-