Andvari - 01.05.1967, Side 47

ANDVARI
ÓBÓTAVERKIÐ
45
hafa verið miklu líkari Njáli að eðli og
útliti en Skarpheðinn og bræður hans,
og eftir dauða Höskuldar sagði Njáll opin-
berlega á þingi, að heldur hefði hann
viljað missa alla sína syni en Höskuldur
væri drepinn. Ef þessi hefur í raun réttri
verið afstaða hans, er sízt að undra, þótt
sjálfs hans synir væru afbrýðisamir. Sama
er að segja um afbrýðina hvað Bergþóru
snerti, þegar hún sá kærleika Njáls til
manns, sem ekki var sonur hennar og
hafði verið leiddur inn á heimilið án
þess ráðgazt væri við hana.
'Hvort sem fjölskylda Njáls var af-
brýðisöm gagnvart Höskuldi eða ekki,
voru þó aðrir menn það vissulega, og þeir
voru sífellt að rægja Höskuld við Njáls-
sonu.
Nú virðist hafa orðið hlé, Sagt er, að
vorið kæmi snemma, og menn væru önn-
um kafnir að sá korni sínu. Þetta er senni-
leg skýring á flestum hinum undarlegu
hvíldum sögunnar. Það er um morð eins
og styrjaldir, að oft verður þetta að bíða,
unz búskaparönnum er lokið. Ef til vill
fundu bræðurnir líka með sjálfum sér,
að víg Höskulds mundi vera skör neðan
við markalínuna jafnvel á mælikvarða
þessara vígglöðu manna.
Að lokum urðu þó fortölur rógberanna
yfirsterkari, og snemma morguns riðu
Njálssynir, Kári og maður að nafni
Mörður, hatursmaður Höskulds, að Ossa-
bæ, þar sem Hvítanesgoðinn bjó. Þar sátu
þeir fyrir honum á svipaðan hátt og
Höskuldi Njálssyni hafði verið gert fyrir-
sát, — fimm menn réðust að honum
óvörum og hjuggu hann. Þegar hann féll,
sagði hann: „Guð hjálpi mér, en fyrir-
gefi yður!“ Allir fimm veittu honum sár,
en það höfðu þeir svarið að gera. Þetta
var ekki gert af einni saman grimmd,
heldur til að tryggja, að allir tækju á sig
jafna ábyrgð á víginu. Blóð Höskulds
vætti skikkjuna, sem hann bar, gjöf frá
Flosa.
Hér var komið langt frá hinum mikla
hetjuskap, þegar Þráinn var drepinn á
ísnum við Markarfljót og fimm menn
höfðu ráðizt á og sigrað átta í frjálsum
vopnaskiptum, en hér myrtu fimm menn
einn saklausan með köldu blóði. Nú voru
Njálssynir í fyrsta sinn ekki bardaga-
hetjur, heldur hreinir og beinir morð-
ingjar. Þeir höfðu drepið Þráin, og nú
höfðu þeir drepið son hans og fóstbróður
sinn. Njáll grét, þegar hann heyrði tíðind-
in, ekki aðeins Höskuld, sem hann unni,
heldur og hitt, sem á eftir mundi koma.
„Hvat mun eptir koma?“ segir Skarp-
heðinn. „Dauði minn," segir Njáll, „ok
konu minnar ok allra sona minna.“ Menn
trúðu, að Njáll væri forspár. Það kann
hann að hafa verið, en hann hefði tæpast
þurft á þeirri gáfu að halda til að spá
þessu.
Ein af fjölmörgum skuggahliðum á
morði Höskulds Hvítanesgoða var sú, að
bræðurnir og Mörður höfðu komið sér
saman um, að Merði skyldi haldið alger-
lega utan við málið, þó að hann væri einn
af vegöndunum, og þar sem hann var
kunnur lagamaður, átti hann að gefa sig
fram til þess að undirbúa málið fyrir
ættingja Höskulds. Þetta var því líkt sem
félagi í glæpamannaflokki leitaðist við
að verða sækjandi í máli. Afleiðingin
mundi verða sú, að öll málafærslan færi
út urn þúfur og málssóknin hlyti að mis-
takast, þegar upp kæmist, að Mörður væri
einn af morðingjunum. Þetta kænsku-
bragð tókst ágætlega, og ættingjar Hösk-
ulds fengu einmitt Mörð til að sækja
málið af sinni hálfu.
Fregnin um rnorð Höskulds hafði nú
borizt Flosa, og hann kom að heimsækja
Hildigunni, frænku sína, sem var nú