Andvari - 01.05.1967, Page 54

52
NIGEL BALCHIN
ANDVARI
hjá manni með hugrekki Flosa, þar sem
hann hafði fjórfalt meira lið en andstæð-
ingarnir, en til þess lágu þó gildar ástæð-
ur. Hlaðið mun hafa veriö eins konar
.stauragirðing, sem veitti verjendunum
nokkra vörn — kom einkum í veg fyrir,
að þeir yrðu umkringdir. Ennfremur
unnust bardagar norrænna manna fremur
við hreysti einstaklingsins en fjölmenni,
eins og fór, þegar þeir bræður og Kári
sigruðu Þráin og sjö menn aöra. Njáls-
synir og Kári voru allir hetjur og ógn-
valdar. Flosi átti enga rnenn í sínum
flokki, sem líklegir væru jafnokar þeirra,
og hann vissi vel, að sumir af mönnum
hans voru meiri í orði en athöfnum.
Bæði liðin voru að mestu leyti húskarlar,
og þar sem búast mátti við, að Njáls
menn berðust fast til að vernda heimili
sitt, eins og húskarlar Haralds konungs
við Hastings, þá mundu menn Flosa
ekki vera ákafir að hætta lífi sínu í blóð-
ugu stríði húsbónda þeirra.
Ekki er unnt að segja, hvað gerzt hefði,
ef verjendurnir hefðu búizt um úti.
Sjálfur var Flosi greinilega í vafa um það.
Njáll, sem var meiri stjórnvitringur en
hermaÖur, gaf nú hins vegar skipun um,
að verjendurnir skyldu ganga inn í bæ-
inn. Tók hann dæmi af því, að mikill
flokkur manna, sem ráðizt hefði á Gunnar
á Hlíðarenda á bæ hans, hefði átt í mestu
örðugleikum að sigra hann, og hefði hann
þó verið einn síns liðs. Skarpheðinn and-
mælti þegar í stað. Hann kvað Gunnar
hafa getað komið við slíkri vörn inni í
skála sínum, af því, að hann „sóttu heim
þeir höfðingjar, er svá váru vel at sér, at
heldr vildu frá hverfa en brenna hann
inni." Hann var sannfærður um, að Flosi
og menn hans mundu ekki vefja slíkt
fyrir sér, ef þeir gætu ekki unnið þá með
öðru móti. Hann bætti við: „Em ek og
ófúss þess at láta svæla mik inni sem
melrakka í greni“.
Þessi ræða snerist ekki aðeins um hern-
aðarlegt, heldur og siðferðilegt atriði.
Samkvæmt siðareglum norrænna manna
voru vissar athafnir taldar niðingsverk,
— það er að segja óbótaverk, sem ekki var
hægt að bæta fyrir með venjulegum hætti,
og ein slík athöfn var að brenna menn
inni í húsum þeirra. A þann verknaÖ var
litið með sérstökum viÖbjóði. Skarpheðinn
hafði áreiðanlega á réttu að standa að því
er hernaðarhliðina snerti, en Njáll, sem
hafði tilhneigingu til að ýkja borgaralegar
dygðir manna, gat samt sem áður vel gert
sér í hugarlund, að brenna væri glæpur,
sem Flosi mundi aldrei leggja sig niður
við.
Njáli sárnaði mjög, að skipunum hans
skyldi ekki hlýtt, og kvartaði hann um,
að synir sínir hefðu að engu orð sín, af
því að hann væri orÖinn gamall. Þá létu
synir hans undan. Helgi segir: „Gerum
vér sem faðir várr vill; þat mun oss bezt
gegna". „Eigi veit ek þat víst,“ segir
Skarpheðinn, „því at hann er nú feigr,
en þó má ek gera þetta til skaps hans at
brenna inni með honum, því at ek em
ekki hræddur við dauða minn.“ Síðan
er flokkurinn gekk inn, hétu þeir Skarp-
heðinn og Kári að sigra eða falla saman
og hefna skyldi hins sá, er kynni að lifa af.
Jafnskjótt og verjendurnir voru komnir
inn, gerði Flosi árás og reyndi að taka
bæinn með áhlaupi, minnti menn sína á,
að Njálssynir eða Kári mættu með engu
móti undan komast. Allan tímann var
Flosi altekinn þessum ótta, að einhver
kynni að lifa af árásina og mundi þá geta
haldið áfram blóðhefndinni. Þessi ótti átti
mjög eðlilegar orsakir, því að einn harð-
snúinn maður gæti valdið þeim ógurlegu
tjóni með árásum á einstaka menn, eftir
að Flosi hefði leyst upp flokk sinn
Tilraunin að taka bæinn með áhlaupi
mistókst algerlega. Skarpheðinn drap að
minnsta kosti einn af mönnum Flosa og