Andvari - 01.05.1967, Síða 93

A.NDVARI
BRÉF TIL BÆNDA OG NEYTENDA
91
laga árstíðasveiílurnar á mjólkurmagninu.
Veðrátta og gróður fer sínu. Hagar
eru ekki hinir sömu í ágúst—október
eins og í júní—júlí. Þetta má þó lagfæra
nokkuð með fóðurgjöf, grænfóðurgjöf o.
fl., en þó vart til fulls. Hitt er öllu erf-
iðara viðfangs, að blessaðar kýrnar eru
ekki vélar eða gosdrykkjasjálfsalar. Þær
eru þeirri náttúru gæddar, að þær vilja
ráða því nokkuð sjálfar, hvenær þær bera
ár hvert, og á hvaða tíma árs þær mjólka
mest af þeim ástæðum. Þótt bóndinn
vilji vera með í ráðum um þessa hluti
og hafa sem flestar kýrnar sínar snemm-
bærar — það er láta þær bera seint að
hausti eða snemma vetrar — bera kýrnar
bóndann og mjólkurbúið ráðum og fara
sínu fram. Þetta er ein meginorsök árs-
tíðasveiflunnar á mjólkurmagninu. —
Ef til vill er bamalegt og vart viðeigandi
að vera að ræða um svona einfalda og
sjálfsagða hluti, hætt við að lesenduro
í sveitunum finnist það blátt áfram kjána-
legt, en ég er ekki viss um að borgarbúar
geri sér almennt grein fyrir því, hversu
móðureðli kúnna og „sérvizkan" í þeim
veldur miklu og grípur inn, á sviði út-
flutningsuppbótanna —- blátt áfram inn
í „höfuðvandamál íslenzkra efnahags-
mála", svo að notað sé hagfræðilegt orða-
lag, eins og í blöðum stendur.
Það vantar ekki, að bæði bændum og
forráðamönnum mjólkurbúanna sé ljóst,
hve árstíðasveiflan á mjólkurmagninu er
öllum til óþurftar, jafnt bóndanum sjálf-
um sem fjármálaráðherranum. Bændur
eru hvattir til að gera það, sem þeir geta,
til þess að draga úr sveiflum þessum, og
fjárhagslega er létt undir með þeim að
fást við vandann. Mjólkurbú Flóamanna
greiðir nú bændum á félagssvæði sínu
75 aurum hærra verð fyrir hvern innveg-
inn mjólkurlítra mánuðina september—
desember heldur en aðra mánuði ársins.
Þetta gerir bændum kleift að hlynna vel
að kúnum, hygla þeim með haustbeitinni
og gefa þeim fóðurbæti framan af vetri,
umfram það, sem ella væri sjálfsagt. Þetta
þurfa þeir líka að vita, sem ræða mest
um „offramleiðslu" mjólkurvara. Bændur
-—- mjólkurframleiðendur — fljóta ekki
bara „sofandi að feigðarósi" í þessu máli.
V
Ég taldi áðan, að ýmislegt mætti betur
fara.
Vafamál er, hvort hér er í hóf stillt,
þegar ný mjólkursamlög eru stofnuð í
sambandi við fámenn þorp og markað
þann lítinn og óverulegan, sem um er að
ræða á slíkum stöðum, og sem fyrirsjáan-
legur er. Með þessu er um leið ýtt undir
bændur í nærsveitum þessara litlu sam-
laga að fjölga kúm og taka upp mjólkur-
framleiðslu, til sölu í samlagið. Leiðir
þetta til þess, að um „offramleiðslu“
mjólkur verður að ræða, umfram þann
litla heimamarkað, sem fyrirfinnst á slík-
um stöðum. Ur þeirri „offramleiðslu"
mjólkur verður að vinna vörur, sem ekk-
ert er hægt að gera með annað en selja
þær úr landi fyrir lítið verð og greiða með
þeim útflutningsuppbætur. Sá böggull
fylgir svo þessu skammrifi, að kröfur rísa
um að halda opnum vegum að vetri til,
oft með svo miklum kostnaði, að það fer
langt fram úr því, er skynsamlegt getur
talizt, og er ekki í neinu eðlilegu hlut-
falli við hið litla mjólkurmagn, sem flytja
skal. Er neytendum nokkur vorkunn
þó að þeim þyki undarlega að unnið, er
það skeður samtímis, að brotizt er með
mjólk urn torleiði á vetrum og með mikl-
um tilkostnaði til hinna litlu mjólkurbúa,
sem lítils við þurfa um neyzlumjólk, og
kúabúskapur aukinn á þeim slóðum, —
og svo hitt, að góðir bændur leggja niður
kúabúskap og mjólkurframleiðslu í land-
námi Ingólfs og í landnámi Ingimundar
gamla og taka í þess stað upp einhliða