Andvari - 01.05.1967, Blaðsíða 94

92
ÁRNI G. EYLANDS
ANDVARI
sauðfjárbúskap. Bót er í máli, að „of-
framleiðsla" hinna litlu mjólkurbúa er
lítil að vöxtum, og vegur ekki mikið i
hinni svokölluðu „offramleiðslu" mjólk-
urvara á landi hér. En spyrja má, hvort
ekki sé ástæða til að stinga við fótum um
frekari fjölgun mjólkurbúa, þar sem lítið
er í efni, og að auka mjólkurframleiðslu
á þeim slóðum, þar sem sauðfjárrækt er
eigi síður álitleg. Það hlýtur að vera hlut-
verk Framleiðsluráðs landbúnaðarins að
aka svo seglum um verðlagsgrundvöll
mjólkurvara og sauðfjárafurða, að bænd-
ur þurfi ekki að freistast til að auka kúa-
búskap umfram þarfir og á þeim slóðum
þar sem slíkur búskapur til sölu mjólkur
til vinnslu verður að teljast miður eðli-
legur. Ég vil nefna staði, svo að ljóst sé
talað og ekkert undir rós: Djúpivogur,
Kópasker, Þórshöfn, Hólmavík og Reyk-
hólar í Austur-Barðastrandarsýslu. Á öllum
þessum stöðum mun hafa komið til tals að
koma upp mjólkursamlögum, í Djúpavogi
er þetta komið í framkvæmd, á Þórshöfn
komið að því, að mjólkursamlag taki til
starfa, hvað sem verður um Kópasker,
Reykhóla og Hólmavík. A slíkum fá-
mennisstöðum er illt í efni. Það er talið
reka á eftir að koma upp mjólkursamlög-
um, að fólkið í þessum örsmáu þorpum
þurfi að fá gerilsneydda mjólk. Hins veg-
ar er ljóst, að mjólkurneyzla á slíkum
stöðum er svo lítil, að mjólkursamlög
geta ekki starfað með neinum viðunandi
árangri nema þeim berist meiri mjólk en
sem nemur neyzlunni heima fyrir á hverj-
um stað. Þessi litlu mjólkursamlög ýta
þannig undir ,,offramleiðslu“ mjólkur og
lí'tið eðlilega búnaðarhætti. — Læt ég
svo útrætt um þennan dálítið leiða þátt
offramleiðslunnar svonefndu — en sem
til allrar hamingju er lítill að vöxtum og
veldur meiri tortryggni neytenda í garð
bænda og þeirra sem stjórna mjólkurmál-
um, heldur en „þjóðhagslegum vanda“.
VI
Hve mikil er nú „offramleiðsla“ mjólk-
ur og mjólkurvara og hve mikil þarf hún
að vera til þess að ekki komi til þess að
neyzlumjólk skorti í skammdeginu? Og
þegar á bjátar með árferði?
Norskir sérfræðingar hafa talið að „of-
framleiðslan" megi ekki vera minni, ef
svo má segja, en um 10%, eins og þar er
högum háttað. Ekki er ósennilegt, að
eitthvað svipað eigi við hér hjá oss, jafn-
vel að offramleiðslan þurfi að vera öllu
meiri hér á landi heldur en í Noregi. Og
nú er einmitt svo á statt, að offramleiðsl-
an, sem hér kemur til útflutnings árlega
hin síðustu og „verstu“ ár, svo að um
þetta sé rætt með þjóðhagslegum orðum,
hefir ekki náð hámarksheimildinni um
niðurgreiðslur fyrr en verðlagsárið 1964
—65, þá fór hún fram yfir 10% mörkin.1)
Sú 10% regla sem nú gildir um útflutn-
ingsuppbætur — að hámark þeirra megi
nema allt að 10 prósentum af heildar-
verðmæti búnaðarframleiðslunnar, eins
og hún er hverju sinni — virðist ekki
vera neitt hræðilegt óhóf. Nær lagi að
segja, að þar sé nokkuð í hóf stillt. Þetta
virðist, lauslega athugað, vera auðveldur
og handhægur reiknimáti, en nánar at-
1) Eftir að þetta var ritað hafa komið fram
upplýsingar um, að „heildarverðmæti landbún-
aðarframleiðslunnar á þessu ári (1966) er áætlað
um 2200 milljónir króna", og að „vegna þess
hversu mikið þarf að flytja út af mjólkurafurð-
um mun vanta um 70 (til 80) milljónir króna
til þess að fullt verð fáist." Enda er gert ráð
fyrir „að „offramleiðsla" mjólkur nemi nú „allt
að fjórðungi (25%) mjólkurframleiðslunnar í
landinu." I nýjustu hagfræðitölum frá Noregi
er talið að „offramleiðsla" mjólkur þar í landi
þurfi nú að vera 15—20%, svo að vel sé fyrir
séð. Hér virðist því vikið um of frá áætluðum
og eðlilegum skipula^sháttum í framleiðslunni,
og ausunni dýft nokkuð freklega í, ef þetta á að
greiðast úr ríkissjóði, umfram 10% greiðsluna.