Andvari - 01.05.1967, Síða 99

ANDVARI
BRÉF TIL BÆNDA OG NEYTENDA
97
ætti aS vera bætt ræktun þess ræktaða
lands, sem þeir eiga og nytja, fremur en
aS rækta nýtt land til túnauka. Og þótt
þeir leggi jafnframt einhverja stund á
nýræktun, veldur slíkt engum straum-
hvörfum, og léttir engum útflutnings-
uppbótabagga af ríkissjóði. En því miSur
er nú þannig búiS aS þessum bændum,
einkum þeim, sem minnst hafa túnin,
aS þeir eru meS framlögum hvattir sterk-
lega til aS stækka tún sín, en ekkert um
þaS skeytt hvernig er ástatt um rækt-
unarástand þeirra túna, sem fyrir eru.
A meSal þeirra búa, sem hér er um aS
ræSa, eru vafalaust mörg býli, sem eiga
fyrir sér aS leggjast niSur sem sjálfstæS
býli, sum aS fara hreinlega í eySi, önnur
aS leggjast undir aSrar jarSir. Allt veldur
þetta því, aS meiri ræktun til þess aS
stækka túnin verSur vafasöm, en boS-
orSiS blí'fur samt: meiri ræktun og stærri
bú.
Ég fordæmi ekki þá viSleitni aS reyna
meS sérstökum framlögum til nýræktar á
þeim jörSum, sem hafa lítil tún, aS hraSa
þar stækkun túna, svo sem nú er gert,
og í allt aS 25 ha stærS. En hér er of ein-
hliSa á haldiS um umbætur, og út af
fyrir sig er þaS óraunhæft og ekkert
markmiS aS gera öll hýli sem líkust aS
stærS, aS því er nær til ræktaSs lands.
Hér kemur svo margt annaS til greina.
VíSa um land, þar sem byggS blaktir á
skari, verSur henni ekki bjargaS meS
slíkum ráSum.
Ég álít einnig, aS þaS sé misskilningur
aS vera aS mismuna bændum meS fram-
lög til ræktunar eftir því hvort túniS á
bænum er 20 ha eSa 26 ha. Eigi ríkiS
aS greiSa framlög til ræktunar, má líta
svo á, aS ræktunin sé jafnvelkomin hvar
sem er, aSeins ef hún er þannig staSsett
á landinu, aS hún geti veriS grundvöllur
skynsamlegrar framleiSslu. Ef takinörk
skulu sett, væri nær sanni aS miSa þau
viS efnahag bænda og skattaframtöl,
heldur en viS túnstærS. AS því verSur
víst ekki horfiS. En mér sýnist nú stefnt
í slíka ófæru meS einhliSa nýrækt og
stækkun túna, aS eitthvaS verSi til bragSs
aS taka, þannig aS söSlaS sé um og það
án tafar, til þess aS knýja fram bætta
ræktun gömlu túnanna og aukna rækt-
unarmenningu.
Ég tel, aS oss geti veriS nauSugur sá
kostur aS stórlækka eSa afnema um
stund öll framlög til nýræktar til stækk-
unar túna á býlurn, sem hafa yfir 25—30
ha ræktaSs lands, en bjóSa um leiS öll-
um þeim bændum, sem svo er ástatt um,
upp á annan túnræktarstyrk eSa framlag.
Framlag til að endurrækta gömlu illa
ræktuðu túnin.
Segja má, aS vísir aS þessu sé í jarS-
ræktarlögunum nýju, þaS er ákvæSiS
um framlag til „endurvinnslu túna vegna
kals eSa þýfis". En orSalagiS eitt ber þess
vottinn, aS þeir, sem hér hafa veriS aS
verki, hafa ekki komiS auga á heildar-
þörfina um endurræktun túnanna, og
ekki neitt nálægt því. „Vegna kals og
þýfis.“ Ljóst er hvaS fyrir vakir, aS hlaupa
undir bagga, þegar illa fer, en á engan
hátt aS efna til og örva til stefnubreyt-
ingar í túnræktinni.
Þetta er hörmulegt, hörmulegt aS vér
skulum ekki viS endurskoSun jarSræktar-
laganna, eftir aS liSin eru 42 ár frá fyrstu
setningu þeirra, og eftir aS lög um rækt-
unarsambönd hefir veriS í gildi í 20 ár,
eiga handbæra meiri raunsýni og víSsýni
í ræktunarmálunum en hin nýju lög
bera vott um.
Hrjósi mönnum hugur við aS lækka
eSa afnema um nokkurt árabil framlög
til nýræktar á býlum, sem þegar hafa
stór tún, og greiSa í þess staS framlag
til endurræktunar túna, mætti hugsa sér
stefnubreytingu í þessum málum fram-
kvæmda þannig, aS endurræktun túna
7