Andvari - 01.01.2002, Page 131

ANDVARI
NIETZSCHE (GRJÓTAÞORPINU
129
1 ætt við Sókrates hinn gríska.8 Um leið er hann hliðstæður ýmsum öðrum
sögupersónum Halldórs Laxness. í yngri skáldverkum hans verður þess hátt-
ar orðræða æ meira áberandi. í Kristnihaldi undir Jökli tala velflestar persón-
ur sögunnar meira og minna í austur og vestur frá upphafi til enda. Því stíl-
bragði beitti Halldór Laxness frá æskuárum enda þversagnir, útúrsnúningar
°g aulafyndni mikilvægt stfleinkenni hans.9 í sumum tilvikum má hins veg-
ar segja að persónan sjálf skapist í andófi sínu gegn orðræðu annarra. Það á
við um Snæfríði íslandssól í íslandsklukkunni.10 Organistinn er einnig slík
andófspersóna þó að þau Snæfríður séu gjörólík að flestu öðru leyti.
Skilja má hina hvössu úttekt á Lúter sem árás á sjálfa kirkjuna, siðferðis-
lega grundvallarstofnun hins lúterska samfélags. Ef Lúter er klámkjaftur,
hvað er þá kirkjan? Og hvað má þá segja um samfélag þar sem lúterska kirkj-
an er helsti talsmaður og vörður siðferðisins? Organistinn bætir raunar ekki
Ur skák þegar þau Ugla fara að ræða módemíska mynd á veggnum sem org-
anistinn segir að sé hugsanlega fæðing Kleópötru. Uglu dettur strax í hug hin
forna drottning Egypta en organistinn svarar: „Nei það er hin kleópatran ...
su sem Naflajón fór að hitta hjá Vaterló. Þegar hann sá orustan var töpuð
sagði hann ,merde’ og setti upp hvítu hanskana sína og fór að hitta kvenmann
í húsi“ (21). Ekki aðeins er Lúter klámkjaftur heldur verða stórviðburðir
rnannkynssögunnar að ferðum á hóruhús í munni organistans.
Organistinn snýr öllum hefðbundnum gildum í málefnum fjölskyldu og
kynlífs á haus. Það kann ekki að virðast mjög róttækt í upphafi 21. aldar,
mörgum áratugum eftir að „kynlífsbyltingin“ svokallaða hélt innreið sína. Á
hinn bóginn hefur kirkjan haft það nánast að aðalstarfi í mörghundruð ár að
skipta sér af kynlífi manna og fjölskyldumálum og margt sem nú þykir gott
°g gilt var lengi harðbannað og siðlaust. Þrátt fyrir allar kynlífsbyltingar eru
flestir raunar á því enn að fjölskyldan sé hornsteinn þjóðfélagsins, lauslæti
annað hvort siðlaust eða varhugavert og hjónabandið nauðsynleg og göfug
(ef ekki heilög) stofnun. Um lauslæti segir organistinn hins vegar:
Lauslátar konur eru ekki til... Það er hjátrú. Afturámóti eru bæði til kvenmenn sem sofa
þrjátíu sinnum hjá einum karlmanni og kvenmenn sem sofa einu sinni hjá þrjátíu karl-
mönnum. (27)
á dögum er umburðarlyndið ofar öllu. Þeim hefur ótvírætt fjölgað sem
fordæma ekki lauslæti og réttlæta það jafnvel, þó að ekki megi vanmeta styrk
hinna sem telja fjölskylduna hornstein þjóðfélagsins. Þó að fáir amist við
kýnlífi utan hjónabands er á hinn bóginn sjálfsagt heldur algengara að telja
e'tthvað athugavert við að eiga þrjátíu rekkjunauta. Organistinn er þó í raun
mitn róttækari; orðið „umburðarlyndi“ nær engan veginn að lýsa afstöðu
hans. Hann leggur einfaldlega að jöfnu að sofa þrjátíu sinnum hjá einum
karlmanni og einu sinni hjá þrjátíu karlmönnum. Samkvæmt því er eiginkona