Vaka - 01.07.1927, Side 75

[vaka]
ST J ÓR N ARSKRÁRM Á LIÐ.
281
tölu þeirra manna, sein telja fullsýnt, að þingstjórnin
sé eigi skipulag til frambúðar og að hún hafi þegar
lifað sitt fegursta. Og margt bendir til þess, að hún sé
nú komin inn á þá braut, að búast megi við, að meira
og meira sigi á ógæfuhliðina eftir því, sem lengur líður,
ef ekkert er að gjört. Það væri því, að mínum dómi,
margfalt mikilsverðara en 50000 kr. sparnaður fyrir rík-
issjóð, ef stigið væri, þó eigi væri nema eitt, spor í áttina
til þess annaðhvort að tryggja það, að þingið gæti innt
betur af hendi þau hlutverk, sem því er ætlað að vinna,
eða finna leið til þess, að aðrir tækju við þeim og inntu
þau betur af hendi. Stjórnarskrárbreyting síðasta þings
er ekki spor í þessa átt.
Þingræði og þjóðræði. Þingræði er þjóðræði,
munu menn segja. Úr vandkvæðunum á þingræðinu
verði ekki bætt, nema með því að rýra þjóðræðið, en
það sé of dýrmætt til þess að það megi skerða. Satt er
það að vísu, að þingræðinu var í fyrstu ætlað að vera
fylling þjóðræðisins. Þingin áttu að verða rödd þjóðar-
viljans. Þjóðræðið er lika meginreglan í stjórnarskipun
vorri. Þó er sú regla skýlaust brotin með ýmsum hætti,
t. d. með ákvæðunum um kosningarréttinn og um kjör-
dæmaskipunina. Þetta eru þó smámunir á móts við þann
mun, sem að öðru leyti hefir orðið á þingræði og þjóð-
ræði í framkvæmdinni, því nú er svo komið, að megin-
djúp er staðfest milli þeirra, og það er ein af þjóðlyg-
unum að segja, að þjóðræði ríki nú í þingræðislönd-
unum. Þar ríkir fámennissjórn, flokksstjórnirnar og
þeir menn, sem standa bak við þær. Menn sögðn áður,
að þjóðirnar væru ekki frjálsar nema á kjördögunum.
Þá væru þær alfrjálsar og afhentu af fullveldi sínu frelsi
sitt i hendur fulltrúa sinna. Nú er þetta eigi sannmæli
leng'ur. Nú eru þjóðirnar aldrei ófrjálsari en kjördagana.
Undir kosningarnar einbeita stjórnmálablöð, ræðumenn
og atkvæðasmalar afli sinu að því að vinna flokksmönn-
um sinum kjörfylgi. Er þar beitt öllum brögðum til að