Menntamál - 01.12.1939, Side 33

MENNTAMÁL
159
um jafn snemma notkun beggja merkjanna, og láta það
ekki fæla sig, þótt annað sé kallað brotstrik.
Rangt væri að sleppa deilingunni með 4 og 5 þótt hún
gangi ekki upp, og því ra,ngara vœri að skrifa: 6 : 4=1 og
2 afgangs.**) Eða hver heldur að 4 sjö ára gömul börn
mundu skilja tvö eplin eftir, og taka aðeins 1 epli hvert,
ef þeim væru gefin 6 og sagt að skipta þeim jafnt milli sín?
Nei, sannarlega mundu þau hitta réttu leiðina, kljúfa epl-
in 2 og taka 1 x/2 epli hvert, — og það þótt yngri börn væru
en 7 ára. Stærðfræðikennslan má ekki flýja algeng við-
fangsefni barnanna, né gera sér nokkrar grýlur. Hún má
vera hægfara, en hún á að vera traust og gloppulaus, svo
að leikur barna við stærðfræöina verði líkari skautaleik
á traustu svelli, en stikli á jökum.
Ég hefi nú vikið lauslega að byrjunarkennslu reiknings,
flatarmáls og rúmmáls, en ekki drepið á lengdarmælingar
(sem þó eru undirstaða flatarmáls og rúmmáls), þunga-
mælingar, tímatal né verðreikning. Allt er þetta þó jafn
nauðsynlegt, og sjálfsagt að æfa það allt, þegar frá byrjun
skólagöngu. Aðferðirnar verða jafnan álíka á yfirborðinu,
**) A á 17 aura. Hve margar 4 aura kökur getur hann keypt fyrir
þá, og hve margir aurar verða afgangs? Þetta dœmi er alls ekki deil-
ingardœmi, heldur ítrekaður frádráttur jafnra talna. Það er ekkert vit
i að ætla sér að skipta 17 aurum milli 4 aura, enda ljóst, að útkoma
slíkrar deiiingar yrðu aurar en ekki kökur. Rétt uppsetning dæmisins
er: 17—4X/>0; 17—4X<4 og X er heil viðlæg tala. Úr þessum ójöfn-
um fæst: 17^4X; X<?17 : 4 og 17—4<4X; X>13 : 4 eða 17/>4X>13,
og fyrst X er heil tala, verður það að vera 4, og afgangurinn 1. Og í
frádrætti er afgangur næsta eðlilegur. — Hve margir metrar fást fyrir
10 kr., ef 1 m. kostar 4 kr. Hér en sá munur á, að vel má kaupa brot
úr metra, og hér er ætlazt til að keypt sé fyrir alla peningana. Þetta
er því jafnan: 10—4X=0; 10=4X; X=u>/4=2%. Þannig dæmi má
því reikna sem hreina deilingu. — Ég hefi hér notað merkjamál til
rúmsparnaðar, en auðvitað hafa byrjendur ekkert með það að gera.
Kennari verður að nota munnlega skýringu. En glöggur skilningur á
innsta eðli reikningsdæmanna er ófrávíkjanleg krafa, sem fullnægja
verður, áður en ákveðið er hverja aðferð skuli nota til lausnar.