Skírnir - 01.06.1919, Síða 52

146
Björn úi- Mork.
[Sklrnir
berlega, að honum hefir komið í hug að bana honum óvíg-
um. Þarna hryllir mann snöggvast við Birni. En höf-
undur Njálu hefir bætt síðastá drættinmn, meistardrættin-
um, í myndina. Því kýmnin nær aldrei hæsta stigi sínu
fyr en skuggi liarmleiksins fellur einhversstaðar inn i
frásögnina.
III.
Björn er Kaðalsson, Bjálfasonar. Bjálfi hafði verið
leysingi Ásgerðar, móður Njáls. Hann er vellauðugur.
Þessir fáu drættir skjTra rnikið í skapferli hans. Faðir
hans og afi hafa verið algerðir þrælar að innræti, þó að
þeir að nafninu til væru leystir úr ánauð. Þeir hafa ekki
hugsað um annað en raka saman fé, eins og mörg dæmi
eru til um leysingja. Auðurinn var eina vopnið, sem þeir
kunnu að bera. Með þriðja manninum, Birni, koma þrár
og viðleitni frjálsborinna manna inn í ættina. Kafnið eitt
sýnir, að honum hefir í vöggu verið ætlaður annar hlutur
og æðri en föður hans og afa. Hvergi er getið um ágirnd
né fésínku í fari hans. Þvert á móti, hann kvænist fá-
tækri konu, af því að hún er af góðum ættum. Hann
vonast eftir, að konan muni geta lijálpað sér áleiðis upp
á hærra stig í þjóðfélaginu. En hún getur aðeins eggjað
Björn fram, og litilsvirt hann þegar liann dugir illa. Hún
getur ekki bætt úr brestinum i eðli lians.
Björn veit, að hann er frjáls maður, veit livað í því
felst, gerir sér grein fyrir, að hann þyrfti helzt að skara
fram úr öðrum til þess að vera vel metinn, af því hann á
enga ættarfrægð af að taka. Hann þráir viðurkenningu og
frægð. En um leið er hann þrælborinn í allar ættir og ótal
liðu. Á forfeðrum hans mann fram af manni hafa verið
fingr digrir,
fúlligt andlit,
lotr hryggr,
langir hælar.