Iðunn : nýr flokkur - 01.01.1919, Síða 84

242
Ritsjá.
[IÐUNN
Guðm. Friðjónsson: Tíu sögur. Rvík 1918. Útg. Sig. Kr.
Parna eru nú tíu sögur eftir Guðin. Friðjónsson ofan á
pær tólf, sem áður voru komnar. Sumar af sögum pessum
eru ágætar, sumar miður góðar, sumar alls engar »sögur«’
heldur að eins mannlýsingar og sveitalýsingar, ádeilur eða
jafnvel líkingar. En pær geta auðvilað verið jafngóðar
fyrir pað — á sína vísu.
Svo er um fyrstu söguna — Afa og ömmu. Pað er
aðallega æskuminning og mannlýsing. Otrúlega snemma
man sögumaður eftir sér — »nýlega farinn að ganga einn
saman og hjálparlaus, klæddur rauðri blússu og vaggaði
mikið á bognum beinkramarfótum«. Fæstir hugsa ég að
muni svo snemma eftir sér. Pá er lýsingin á afa og önimu
fremur óhefluð. Bótin er að petta eru mannkosta mann-
eskjur, enda sýnilega til pess ætlast, að pær beri af ílestum
peim, sem siðar er lýst.
Ádeilusögurnar eru helztar: Malpoka-Mangi, er deilm
á kvenfrelsisbreddur, sem eru sóðar og svarkar heima-
fyrir, en tala á mannfundum um háttprýði og hreinlæti;
Neistaflug, sem deilir á sjálfstæðismann og Goodtemplara,
er pykist vera, en er pólitiskur vindhani, óreglumaður og
brennuvargur í tilbót, en er pó sungið óspart lof í blöðum
sinum og fær Carnegie-verðlaun i ofanálag; Mannamót, sem
er ádeila á allan lausalopaskapinn í landinu í líki Jóns
frá Alviðru, manns sem gengið heflr bæði á búnaðarskóla
og kennaraskóla, en kann hvorki að búa né kenna, en
rifur kjaft á mannamótum og er sérstakt »slangurmcnn>«
á undan öllum •kosningum; og loks Tólfkongavit, er
leiðir oss fyrir sjónir kjósendalýðinn í landinu — af verri
endanum pó. Margt er vel sagt í ádeilum pessum, en sögur
geta pær naumast kallast og eiga lítið skylt við verulega
list. Svo er ein hálfgildings-draugasaga »Frá Furðu-
strönd«, orðin til út af Wilsons vélinni frægu, er menn,
kunnugir á Englandi, segja, að hafl verið tómtgabb (blujfh
pótt henni væri hér heima haldið mjög á lofti og tekið
sem visindalegri sönnun fyrir andatrúnni. Sagan cr pessi
alkunna, að maður pykist eiga fyrir víst að drukna, flýr
á annað landshorn til að forðast pað og — druknar pm
Hálf léleg saga og hjátrúarkend.
Pessu næst nefni ég pær sögurnar, sem beztar eru.