Iðunn : nýr flokkur - 01.10.1930, Side 55

IÐUNN
Frægasta bókin og hin nýja líffræði.
377
sem hér ræðir um, hefir fyrir hermennina. Duna heyr-
ist í sprengju, og allir fleygja sér niður. »En á sama
augnabliki« — segir hann — »finn ég, hvernig ég missi
stælingu — spannung — sem lætur mig altaf annars,
þegar skothríð er, óafvitandi gera það, sem rétt er«
(eins og hann hefir áður lýst); hræðileg angist grípur
hann, og á næsta augnabliki finnur hann áverkann eins
og svipuslag. Hvernig stendur nú á því, að stælingin,
sem áður hefir altaf bjargað, launvitið, sem minnir á
dýrið, bregzt honum í þetta skifti? Ástæðan virðist vera
augljós. Rétt áður en hann særist, hefir gengið fram hjá
hersveitinni franskt fólk, sem er að flýja þorpið sitt;
flóttafólk þetta gengur bogið, og sorg og örvænting
lýsir sér í svipnum. Hér kemur til greina hið stór-
þýðingarmikla stillilögmál (Law of determinants). Það
eru áhrifin frá þessu fólki á þýzku hermennina, sem
trufla samband það, sem áður var getið um, og valda
því, að magnanin bregzt. Miðar annað eins og þetta til
að auka sannleiksblæ þann, sem á sögunni er.
* *
Hernaðarlýsing Remarque’s mun vera með því allra
bezta, sem til er af því tagi. Hún er eins ólík og orðið
getur styrjaldarsögum herforingjanna og herfræðinganna,
þar sem litið er á hermennina nálega sem væru þeir
tilfinningarlaus verkfæri eða skákmenn. Sumir virðast
halda, að ef viðbjóði styrjaldanna og hörmungum væri
lýst nógu átakanlega, þá mundi það nægja til að koma
í veg fyrir ófrið. Og margir virðast vera þeirrar skoð-
unar, að með alþjóðasamþyktum mætti koma á alþjóða-
friði. En alt slíkt er óhætt að kalla misskilning. Margt
dregur til þess, að þau aflsvæði, sem ófriðnum fylgja,
eru sterkari en önnur. Þarf ekki annað en minna á