Jörð - 01.04.1941, Blaðsíða 95
Kristmann Gudmundsson:
Hvernig skáld verða til
HVERNIG verður skáld til? — Enginn veit, livað veld-
ur því, að listamannshæfileikar falal einum í skaut
og öðrum ekki. Það er einn af legíó leyndardóm-
um tilverunnar, og ég ætla mér ekki þá dul að skýra
hann. En vissulega kemur þessi spurning oft í liuga þeirra,
er leggja fyrir sig sálfræði og mannfræði, en ekkert al-
gilt svar mun vera til við henni. Þó virðist listhneigð og
listgáfa í mjög mörgum tilfellum spretta af æxlun sem
ólíkastra manntegunda, t. d. þegar gömul og þreytt ætt
klandar hlóði við ungt og óheflað kyn. Langflest af skáld-
um þeim, er ég hefi kynnzt, eru runnin af svo nefndum
lægri stéttum þjóðfélaganna — í móðurætt. En undarlega
°ft hefir einliver hula legið jdir faðerni þeirra, og ein-
kennilega mörg eru þau lausaleiksbörn.
Það er ekki ætlan mín að fara út í mannfræði i þess-
l,m greinarstúf, þó heiti lians gæti ef til vill hent til þess.
Kg ætla aðeins að rabba við lesendur mína um ýmsa þá
örðugleika, er mæta þeim, sem skáldgáfuna hafa hlotið
1 vöggugjöf, einkum áður en þeir ná því marki, að geta
skrifað vísvitandi sæmilega góða sögu.
Gáfan ein er hvergi nærri einhlít, hve mikil sem hún
kann að vera. Þó getur það vel komið fyrir, að barnung-*
m höfundur skrifi góða hók, sem stenzt jafnvel ströng-
Ustu gagnrýni. En það er þvinær æfinlega ósjálfráð list,
ef svo mætti að orði kveða. Höfundurinn veit ekki sjálf-
ur, hvað hann hefir gert, og einkum ekki huers vegna
það er gott. Gáfan hefir svo að segja orkt fyrir hann. Og
honum ratast ekki aftur á að skrifa góða sögu, fyrr en
kann er búinn að nema það, sem til þess þarf, ganga hinn
§rýtta veg lærdóms, reynslu og þrenginga! — Braut erf-
iðis og örðugleika liggur til fleiri bæja> en Himnaríkis.
kað virðist ófrávíkjanlegt lögmál, að hver sá, sem eignast
JÖRD qo