Eimreiðin - 01.09.1964, Side 42

206
EIMREIÐTN
er hér að framan, var enginn notarius publicus kvaddur til að vera
viðstaddur, er hann skrifaði undir. Það voru ennfremur óskráð
lög á þessari trúhneigðu öld, að væntanlegir erfingjar fengju frest
eftir dauðsfallið til atluigunar á réttindum sínum, áður en skipta-
réttur skar úr um arfinn. En eftir að Árni Magnússon var látinn,
að morgni Itins 7. janúar, tóku menn þegar til við að innsigla allt,
sem fannst á heimili hans, og flytja það á brott. Þessu starfi stjórn-
aði C. Testrup prófessor. Hann tók strax peningaskrín Árna í
sína umsjá.
Þessi ákafi stingur mjög í stúf við jiað kæruleysi, sem rétt á eftir
var áberandi varðandi eigur hans. Meira en 50 ár liðu þangað
til lítil bók var gefin út af safni hans og 30 árurn eftir lát hans
hafði ekki verið samin reglugerð um safnið.
Árið 1742 sendi íslenzkur stúdent kvörtun til konungs yfir þessu
ástandi. Rannsókn var hafin. En þá þegar var hin dýrmæta ertða-
skrá glötuð. Þetta er ennþá undarlegra, þar sem Gram lifði við
beztu heilsu. Eftir dauða Grams 1748, var hugmyndin um reglu-
gerð vakin upp að nýju og loks var luin samin til fulls 1760.
Fáum árum áður höfðu einmitt komið fram alrit — ekki aðeins al
erfðaskrá Árna, en einnig frumdrög að reglugerð fyrir stofmmina,
er Bartholin og Gram höfðu samið. En öll jressi afrit voru óstaðfest.
Það eru Jressi óstaðfestu afrit af erfðaskránni, sem menn verða
að byggja á, en auk j)ess ævisaga Árna Magnússonar eftir Jón
Ólafsson.
Þetta veitir nokkra skýringu ;i tregðu lögfræðinganna, þegar sterk
orð eru notuð um lögfræðilegan rétt í |>essu máli. Sjaldnast eru
það lögfræðingarnir, sem tala hæst um lagagildi erfðaskrárinnar,
heldur málfræðingarnir, sem láta leiðast af tilfinningakenndri safna-
jjjóðrækni.
Á Jjessa lund ritar dr. jur. Stephen Hurwits um jjetta vandamál:
,,Spurningin er ekki lögfræðilegs eðlis, heldur lyrst og fremst um
jjað, hvað er sögulega rétt og bezt rökstutt með tilliti til tilfinninga
Jjeirra, sem Idut eiga að máli.“
Þetta er einnig skoðun dönsku jjjóðarinnar og ríkisstjórnar henn-
ar. Einmitt vegna jjess telja íslendingar alhendinguna raunverulega
jjjóðargjöf frá Dönum — jjrátt fyrir alla vafasama lögfræði — jjegar
jjcir fá hina sögulegu arfleifð sína aftur.
Bjarni M. Gislason.