Tímarit lögfræðinga - 01.12.1983, Blaðsíða 79

sína tók mannréttindadómstóllinn mið af 29. samþykkt Alþjóða vinnu-
málastofnunarinnar og eðli mannréttindasáttmálans.
2. „Vinna“.
Þjónusta er vinna í þessu sambandi.
3. „Þvingun“.
Um hana var hér ekki að ræða, hvorki líkamlega eða andlega.
4. „Nauðung“.
a) Talið var, að í þessu máli væri um að ræða áhættu í ætt við
„hótun um einhvers konar refsingu“, sem nefnd er í 2. gr. 1. mgr. 29.
samþykktar Alþjóða vinnumálastofnunarinnar. (Aths.: Island hefur
fullgilt þessa samþykkt, sbr. Samninga Islands við erlend ríki bls. 188
og auglýsingu utanríkisráðuneytisins nr. 11/1958. Orð þau, sem í mann-
réttindasáttmálanum („forced or compulsory labour“) eru þýdd „þving-
unar- eða nauðungarvinna“ eru í samþykkt vinnumálastofnunarinnar
þýdd „nauðungar- eða skylduvinna").
b) Mannréttindadómstóllinn fjallaði um styrk þeirrar röksemdar, að
kærandi hefði samþykkt hið belgíska fyrirkomulag, er hann hóf að
búa sig undir að starfa sem lögmaður, og var vísað til orðsins „sjálf-
viljugur" í 2. gr. 1. mgr. samþykktar vinnumálastofnunarinnar. Talið
var að taka þyrfti tillit til allra málsatvika í ljósi þess, sem að er stefnt
með 4. gr. sáttmálans. Ságt var, að skýra bæri 2. mgr. 4. gr. með til-
liti til 3. mgr., en þar er lögð áhersla á almannahagsmuni, félagslegar
röksemdir og hið eðlilega eða venjulega.
5. Ákvæði 4. gr„ skýrð eftir ofangreindum sjónarmiðum, þóttu leiða
til þess, er nú getur:
— Hin umdeilda þjónusta var ekki utan sviðs eðlilegra lögmanns-
starfa, og gegn henni fékk kærandinn það, sem lögmenn almennt fá
sem sinn hlut. Þjónustan var hluti af starfsþjálfun. Þá tryggði hún
sökunaut í opinberu máli þau réttindi, sem um ræðir í 6. gr. 3 (c)
mgr. mannréttindasáttmálans. Ekki fólst í henni svo þung vinnuskylda,
að úr hófi væri.
— Taka bar tillit til þess, að ekki var um þóknun að ræða eða endur-
greiðslu kostnaðar. Tekið var fram, að í mörgum aðildarríkjum stefndi
nú að því, að opinberir sjóðir stæðu undir kostnaði við lagaaðstoð til
fátækra manna, sem ættu í málaferlum. Bent var á ný belgísk lög frá
9. apríl 1980, sem enn hafa ekki komið til framkvæmda. Niðurstaðan
varð sú, að ekki væri um að ræða verulegt eða ósanngjarnt misvægi
milli þess markmiðs, sem kærandinn keppti að, þ.e. að fá málflutnings-
réttindi, og þeirra skyldna, sem á hann væru lágðar, ef hann vildi ná
markmiðinu.
281