Tímarit lögfræðinga - 01.03.1996, Qupperneq 10

Segja má að forsendurnar hafi verið þær, þótt ekki væru þær sérstaklega
skilgreindar, að gengið var út frá því annars vegar að dómarar gætu haft einhver
aukastörf með höndum og hins vegar að þau yrðu að vera innan þeirra marka
að samrýmst gæti dómarastarfinu og þau mættu ekki verða til þess að dómarar
skiluðu ekki dómstörfum sínum með óaðfinnanlegum hætti. Vandinn var og er
fyrst og fremst sá að gera sér grein fyrir því hvar þau mörk liggja og sá vandi
verður ekki leystur í þessum skrifum.
Hér má vissulega byrja á því að spyija hvort það sé að öllu leyti heppilegt að
dómarar fari aldrei með nein störf önnur en dómstörf. Geta því ekki fylgt ákveðnir
kostir að dómarar kynnist og taki þátt í gangi mála sem eru utan lögbundins
verksviðs þeirra? Er ekki stundum talað um það af vandlætingu að dómarar lifi í
fílabeinstumi án nokkurra tengsla við það sem utan hans gerist? Ganga má út frá
því sem vísu að dómarar séu lang flestir á þeirri skoðun að óæskilegt sé að þeir
lokist í einhvers konar einangmn svo ekki sé talað um sé það gert með valdi. Hér
er að sjálfsögðu ekki einvörðungu um launuð aukastörf að ræða heldur ýmiss
konar almenna þátttöku í þjóðlífinu. Því má heldur ekki gleyma að aðilar
stjórnsýsludeilu óska oft á tíðum eftir því að dómari verði kvaddur til að taka
þátt í að úrskurða í deilunni.
Eins og fyrr segir má telja það almenna skoðun dómara að ekki sé ástæða til að
þeir útilokist ffá öllum aukastörfum. Dómsmálaráðherra virðist og svipaðrar
skoðunar og álitamál er hvort þau viðbrögð við fýrirspuminni um störf dómara
fyrir framkvæmdarvaldið og svari dómsmálaráðherra, sem komið hafa fram
þegar þetta er ritað, gefa tilefni til þess að ætla að almenn andstaða sé gegn því að
dómarar hafi aukastörf með höndum.
Það er hins vegar alveg ljóst að hér verður að gæta hófstillingar. í fyrsta lagi
verður að gæta þess að aukastörf dómara komi ekki niður á aðalstarfi þeirra. í
öðm lagi verða aukastörfin að vera þess eðlis að þau rýri ekki virðingu dóms-
valdsins. I þriðja lagi er æskilegt að aukastörfin geri ekki dómara vanhæfa til
meðferðar einstakra dómsmála, þótt erfitt sé að sjá við því fyrirfram, þegar um
stjómsýslustörf er að ræða.
Að því gefnu að hér sé um að ræða mörk sem ekki skuli farið yfir þá hlýtur sú
spuming að vakna hver eigi að gæta þess að það sé ekki gert. Æskilegast er að
dómarar gæti þessa sjálfir. Þrautþjálfuð tilfmning þeirra íyrir því hvað er rétt og
hvað er rangt ætti að duga langt til þess að komast að eðlilegri niðurstöðu. Hins
vegar má þó ekki gleyma því að enginn er dómari í eigin sök og þegar eigin hagur
er annars vegar þá er ákveðin hætta á að dómgreindin brenglist. Þá mætti vel
hugsa sér að Dómarafélag Islands kæmi á fót einhvers konar nefnd eða ráði til að
gegna þessu hlutverki. I síðasta og versta falli væri hægt að setja lagaákvæði um
þetta efni og koma einnig á fót einhverjum aðila til að sjá um framkvæmd þeirra.
Hvemig sem að þessum málum verður staðið í framtíðinni er full ástæða til að
hvetja til áframhaldandi umræðu um þau sem leitt gæti til ásættanlegrar lausnar
til frambúðar.
4