Tímarit lögfræðinga - 01.10.1999, Blaðsíða 30

sakar tjónþola.47 Skýringar nú á því, hvað grandleysi þess, sem verður fyrir
tjóni, felur í sér samkvæmt dönsku þinglýsingalögunum virðist hins vegar lúta
að því, að til þurfi að koma stórkostlegt gáleysi, svo að réttur til skaðabóta falli
niður að fullu. Sérstaklega hefur verið bent á, að ekki sé hægt að gera kröfu til
þess, að sá sem fyrir tjóni verður hafi framkvæmt sjálfstæða athugun „uden for
tingbogen“.48
8.3 Norskur réttur
í 35. gr. norsku þinglýsingalaganna, sem eru frá 1935 er bótaákvæði, sem að
efni til svipar einnig til bótaákvæðisins í 49. gr. íslenzku laganna. í upphafi 35.
gr. er tekið fram, að aðeins sá sem orðið hefur fyrir „uforskyldt“ tjóni, geti
krafið um skaðabætur. Talið hefur verið, að þetta skilyrði beri að skýra svo, að
sérhver eigin sök tjónþola eigi að leiða til algers brottfalls bótaréttar hans, þegar
byggt er á hlutlægri ábyrgð ríkisins. Sé hins vegar um að ræða sök hjá
þinglýsingarstjóra (eða öðrum starfsmönnum) fari ábyrgðin eftir gr. 2.1 í
skaðabótalögunum og þá eigi að skipta sök til samræmis við almennar reglur.49
9. DÓMUR HÆSTARÉTTAR í MÁLINU NR. 324/1998
9.1 Reifun dómsins
Þann 21. janúar 1999 gekk í Hæstarétti dómur í ofangreindu máli. Niðurstaða
dómsins og forsendur eru athyglisverðar í ljósi þess efnis, sem hér er til um-
fjöllunar.
Málsatvik voru, að þau mistök urðu hjá sýslumanninum í Kópavogi, að vanrækt var
að færa í þinglýsingarbók veðskuldabréf útgefið af A í eigu Landsbanka íslands, sem
tryggt var með veði í tiltekinni fasteign. Mistökin áttu sér stað í júlí 1991.1 október
1992 veitti lífeyrissjóðurinn, L, eiginkonu og dóttur A lán með veði í fasteigninni.
Þegar lánið var veitt hafði L undir höndum veðbókarvottorð upphaflega gert 7.
september 1992, en endurútgefið 21. október s.á. Ekki kemur fram hvaða önnur gögn
lágu þá fyrir, en eitthvert mat hlýtur að hafa legið fyrir, þar eð L gerði þá kröfu, að
aflað yrði veðleyfa frá nokkrum veðhöfum áður en lánið yrði veitt, þar sem ella færi
veðsetningin umfram þau mörk, sem reglugerð, er hann starfaði eftir, mælti fyrir um.
Gekk það eftir. Um einu og hálfu ári eftir að lánið var veitt tilkynnti sýslumaður L
um mistökin og áskildi L sér þá rétt til bóta yrði hann fyrir tjóni. Skuldabréfin lentu
í vanskilum og var hin veðsetta fasteign seld nauðungarsölu til fullnustu greiðslu
áhvrlandi veðskulda. Ekkert kom upp í kröfu L, sem mætti við nauðungarsöluna með
löggiltan fasteignasala sér til ráðuneytis. L reyndi að innheimta skuldina hjá eigin-
konu og dóttur A, en það gekk ekki. Höfðaði L þá mál á hendur rfkissjóði og krafðist
skaðabóta á grundvelli 49. gr. þinglýsingalaga. Viðurkennt var að þinglýsingarmis-
47 Fr. Vinding Kruse: Tinglysningsloven, kommentar, bls. 194.
48 Knud Illum: Tinglysning, bls. 338-340.
49 Sjur Brækhus: Omsetning og kreditt 3 og 4, Omsetningskollisjoner I og II, bls. 127. Sama við-
horf kemur fram hjá Torgeir Austená, Ole F. Harbek og Erik Solem: Tinglysningsloven med
kommentarer, bls. 269-270.
182