Tímarit lögfræðinga - 01.10.1999, Síða 54

3.2 Inntak ráðgefandi álits EFTA-dómstólsins í máli Erlu Maríu
Sveinbjörnsdóttur
Eins og fyrr sagði virðist allt að því fráleitt við fyrstu sýn að aðildarrrki EES
geti orðið bótaskyld gagnvart einstaklingi fyrir að hafa ekki leitt tiltekna EES-
reglu í landsrétt. Það hlýtur því að vera eðlilegt að taka forsendur álits EFTA-
dómstólsins til sérstakrar skoðunar og reyna að skýra hvað dómstóllinn á ná-
kvæmlega við.
3.2.1 Samanburður við bótareglu EB-réttar
í þessu samhengi er einkum ástæða að líta til þeirra atriða sem Evrópu-
dómstóllinn sjálfur lagði til grundvallar í Francovich-má 1 inu þegar hann sló því
föstu að bótaskyldu leiddi af almennu réttarkerfi og grundvallarreglum Evrópu-
bandalagsins. í dómi Evrópudómstólsins sagði orðrétt í enskri útgáfu dómsins
þar sem fjallað var um tilvist bótaskyldu aðildarríkja:
31. It should be borne in mind at the outset that the EEC Treaty has created its own
legal system, which is integrated into the legal systems of the Member States and
which their courts are bound to apply. The subjects of that legal system are not only
the Member States but also their nationals. Just as it imposes burdens on individuals,
Community law is also intended to give rise to rights which become part of their
legal patrimony. Those rights arise not only where they are expressly granted by the
Treaty but also by virtue of obligations which the Treaty imposes in a clearly defined
manner both on individuals and on the Member States and the Community
institutions ... .
Þarna er vísað til þess að stofnsáttmáli Evrópubandalagsins hafi skapað sitt
eigið réttarkerfi sem sé samþætt (e. integrated) réttarkerfi aðildarríkja og sem
dómstólum þeirra sé skylt að beita. Réttarreglur Evrópubandalagsins beinist
ekki aðeins að bandalagsríkjunum heldur líka að borgurum ríkjanna og feli
bæði í sér réttindi og skyldur fyrir þá. Segja má að þetta sé kjarni röksemda-
færslu Evrópudómstólsins því hann heldur svo áfram og bendir á að virk réttar-
áhrif (e. effectiveness) lagareglna Evröpubandalagsins séu undir því komin að
einstaklingar og lögaðilar geti heimt bætur úr hendi ríkisins hafi verið brotið á
þeim. Þannig leiði af rétti Evrópubandalagsins reglu um bótaskyldu aðildarríkja
gagnvart einstaklingum og lögaðilum vegna brota aðildarríkis á löggjöf banda-
lagsins.
Hér er eðlilegt að staldra við. Það er óumdeilt að það er munur á EES-
samningnum og stofnsáttmála Evrópubandalagsins. EES-samningurinn er ekki
samþættur (e. integrated) landsrétti EFTA-nkjanna í sama skilningi og stofn-
sáttmáli Evrópubandalagsins. í EES-samningnum er gert ráð fyrir aðskilnaði
við landsrétt aðildarríkja (gagnstætt samþættingu), sbr. kafla 2 að framan. Þá
verða dómstólar EFTA-ríkjanna seint taldir bundnir af EES-samningnum á
sama hátt og dómstólar bandalagsríkja eru bundnir af rétti Evrópubandalagsins
206