Tímarit lögfræðinga - 01.10.1999, Blaðsíða 77

eða ótengdan aðila. Sama gildir um vinnu við atvinnurekstur eða starfsemi sem
rekin er í sameign með öðrum eða á vegum þeirra aðila sem um ræðir í 2. gr.,
þ.e. skattskylda lögaðila. Á sama hátt skal reikna endurgjald fyrir starf sem innt
er af hendi af maka manns eða barni hans sé starfið innt af hendi fyrir
framangreinda aðila. í almennum athugasemdum við frumvarp það er varð að
lögum nr. 40/1978, nú lög nr. 75/1981, segir að lagt sé til að maður sem stundi
atvinnurekstur í eigin nafni eða sjálfstæða starfsemi sitji við sama borð og
eigandi félags af starfslaunum sínum frá félaginu.26
Heimilt er að gjaldfæra reiknað endurgjald í skattskilum vegna atvinnu-
rekstrarins, sbr. 3. mgr. 1. tölul. 1. mgr. 31. gr. laga nr. 75/1981. Tap af atvinnu-
rekstri eða sjálfstæðri starfsemi er aldrei heimilt að draga frá tekjum sem ekki
eru tengdar slíkri starfsemi en heimilt er að yfirfæra það skv. 7. tölul. 1. mgr.
31. gr. og draga það frá hagnaði sem síðar kann að myndast í atvinnurekstri eða
sjálfstæðri starfsemi aðila, sbr. 3. mgr. 62. gr. laganna.
Telji maður sér til tekna sem reiknað endurgjald lægri fjárhæð en sem nemur
reiknuðu endurgjaldi samkvæmt staðgreiðslulögum, án þess að nauðsynlegar
skýringar fylgi framtali að mati skattstjóra, skal skattstjóri hækka reiknað
endurgjald til samræmis við reiknað endurgjald manns á staðgreiðsluári eða í
samræmi við fyrri ákvörðun sína, sbr. 1. mgr. 59. gr. laga nr. 75/1981 með þeim
takmörkunum er þar greinir. Telji skattyfirvöld að endurgjald fyrir starf maka
manns eða barns hans innan 16 ára aldurs á tekjuárinu, sbr. 2. mgr. 1. tölul. A-
liðs 7. gr. laganna, sé hærra en makinn eða barnið hefði aflað hjá óskyldum eða
ótengdum aðila skulu þau ákvarða tekjur makans eða barnsins af starfinu.
Ákvæði um reiknað endurgjald voru nýmæli í lögum og við setningu laga nr.
40/1978, um tekjuskatt og eignarskatt, nú lög nr. 75/1981, urðu nokkrar deilur
vegna ákvæðisins er snerti heimildir skattyfirvalda til að meta reiknað endur-
gjald, og tók meirihluti tjárhags- og efnahagsnefndar neðri deildar Alþingis
fram í nefndaráliti sínu að hún teldi ekki ástæðu til að óttast ranglæti af hálfu
skattyfirvalda á þessu sviði eða óréttmæta skattlagningu láglaunafólks í smá-
atvinnurekstri. Lýsti nefndin síðan þeim skilningi sínum að með 59. gr. frum-
varpsins væri lögð skilyrðislaus skylda á herðar skattyfirvöldum að taka tillit til
þeirra atriða sem upp væru talin í greininni og hefðu áhrif á launaupphæðina
sem skattþegn ákvæði.27
Því hefur verið haldið fram að þessi ákvæði væru e.t.v. fyrst og fremst
hugsuð frá pólitískum sjónarhóli sem tilraun til að leiðrétta misræmi milli
einkaneyslu og skattgreiðslu ýmissa atvinnurekenda sem megnri óánægju hafi
valdið.28
Mikil óánægja var með ákvæðin um reiknað endurgjald og vorið 1981 var
lagt fram frumvarp af fjármálaráðherra þar sem lagt var til að ákvæðin um
26 Alþt. 1977-1978, A-deild, bls. 2564.
27 Alþt. 1977-1978, A-deild, bls. 2903.
28 Arni Kolbeinsson: „Nýju skattalögin". Tímarit lögfræðinga. 1978, bls. 120.
229