Tímarit lögfræðinga - 01.10.1999, Síða 91

rekstrarlegan tilgang en um það segir yfirskattanefnd: „Verður að telja að
skattstjóri hafi gengið svo langt í þessum efnum að við jaðri að hann hafi í
reynd beitt ákvæðum 57. gr. A með framangreindri túlkun sinni á 1. mgr. 56. gr.
Verður því að telja að endurákvörðun skattstjóra og kæruúrskurður hans hafi að
þessu leyti verið byggð á ólögmætum sjónarmiðum“. Þetta olli þó ekki ógildi
ákvörðunarinnar og er tekið skýrt fram að skattstjóri hafi skotið frekari stoðum
undir ákvarðanir sínar, sérstaklega þeirri að gagngjaldsskilyrði 56. gr. laganna
væri ekki uppfyllt.
Til viðbótar tilvísun héraðsdóms til þess að um hreina málamyndagerninga
væri að ræða vísar héraðsdómur til grunnreglu þeirrar um óvenjuleg viðskipti
sem kemur fram í 58. gr. laga nr. 75/1981.
Þegar þetta var virt heildstætt var niðurstaða dómsins sú að líta yrði á fyrri
hluthafa í Fargi hf. og Gamla Alafossi hf., þ.e. Framsóknarflokkinn og Fram-
kvæmdasjóð, sem hina raunverulegu viðsemjendur Vífilfells hf. Það varð því
með tilliti til þessara hluthafa í Fargi hf. og Álafossi hf. að virða hvort
gagngjaldsskilyrði 1. mgr. 56. gr. laga nr. 75/1981 hafi verið uppfyllt. Ljóst var
að Vífdfell hf. var með útgáfu skuldabréfa til Framsóknarflokksins og Fram-
kvæmdasjóðs að gjalda þeim hluthöfum fyrir verðmæti það sem talið var fólgið
í nýtanlegum tapsfrádrætti. Var þannig ekki um algjöran samruna fjármuna og
eigin fjár að ræða, miðað við þá stöðu sem þau voru í áður en gerðar voru þær
ráðstafanir sem áður greinir, enda fengu hvorki Framsóknarflokkurinn né Fram-
kvæmdasjóður íslands hlutabréf í Vífilfelli hf. sem gagngjald fyrir hlutafé sitt í
hinum yfirteknu hlutafélögum. Var því talið að samruni Fargs hf. og Gamla
Álafoss við Vífilfell hf. væri ekki á þann hátt sem 1. mgr. 56. gr. laga nr.
75/1981 kvað á um. Því var ekki unnt að færa ónotað yfírfæranlegt rekstrartap
frá Fargi hf. og Gamla Álafossi hf. á móti hagnaði Vífilfells hf.
Mál þetta snýst því um ákvörðun staðreynda - hvað var það sem „raun-
verulega“ gerðist og þau atvik færð til lagaákvæða eins og bar að skýra það.
Segja má að það sem raunverulega gerðist í málinu var að hluthafar í Vífil-
felli hf. keyptu ekki hlutabréf í Fargi hf. og Gamla Álafossi hf. því það var hið
sameinaða félag sem borgaði hlutabréfin. Það varð því ekki algjör samruni
fjármuna og eigin fjár, svo sem 56. gr. laga nr. 75/1981 gerir ráð fyrir. Það var
litið heildstætt á þessi viðskipti og því litið til hluthafa í Fargi hf. og Gamla
Álafossi hf., áður en kaup hluthafa Vífilfells hf. áttu sér stað með „sýndar-
gemingum“ og jafnframt vísað til grunnreglu 1. mgr. 58. gr. laga nr. 75/1981.
Minni fjármunir voru í hinu sameinaða félagi eftir sameiningu en fyrir þar sem
hið sameinaða félag greiddi hlutabréfin til Framsóknarflokksins og Fram-
kvæmdasjóðs, því voru ákvæði 1. mgr. 56. gr. laga nr. 75/1981 ekki uppfyllt.
Litið var heildstætt á þessar sameiningar þar sem ekki varð annað séð en að
eini tilgangur þessara ráðstafana væri að lækka skattgreiðslur með því að nýta
yfirfæranlegt tap Fargs hf. og Gamla Álafoss hf. og því engin viðskiptaleg eða
eðlileg fjárhagssjónarmið að baki.
243