Tímarit lögfræðinga - 01.12.1999, Page 28

notkun meðan á kennslu standi. Verulega hafi skort á að viðhlítandi öryggis hafi
verið gætt í því tilviki sem um var fjallað í málinu. Skólinn var dæmdur bóta-
skyldur að 2/5 hlutum en nemandinn látinn bera 3/5 hluta af tjóni sínu sjálfur.
Var talið að hann hafi mátt vegna aldurs síns og reynslu gera sér grein fyrir því
hversu tiltæki hans við vélina hafi verið stórhættulegt.
Að því er varðar almennt æskulýðsstarf utan skvldutíma í skólum er hins
vegar erfiðara að greina hvernig umsjónarskyldunni er háttað. Hér má nefna til
sögunnar H 1975 702. Þar var málum svo háttað að eftir lok venjulegs skóla-
tíma mætti 15 ára piltur, sem var nemandi í skólanum til fimleikaæfinga í leik-
fimisal skólans undir eftirliti íþróttakennara. Verið var að æfa fimleikaatriði
sem til stóð að sýna á vegum skólans. Við æfinguna slasaðist pilturinn við fim-
leikastökk. Tjónþoli byggði m.a. á því að æfingamar hafi verið liður í skóla-
starfinu. Einnig taldi hann að íþróttakennaranum hafi borið að standa hjá þar
sem stökkið var framkvæmt til þess að tryggja örugga lendingu. Stökkið hafi
verið hættulegt, erfitt og æft í stuttan tíma. Því hafi verið full ástæða fyrir leik-
fimikennarann að standa hjá og taka við nemendum úr stökkinu. Skólinn bar
það m.a. fyrir sig að stökkinu hafi ekki fylgt meiri hætta en almennt gengur og
gerist um fimleika. Tjónþolinn hafi verið mjög efnilegur fimleikamaður og
annar af tveimur bestu í skólanum. Þá var vísað til þess að æfingamar hafi ekki
verið liður í skólastarfinu og kennarinn hafi sinnt nemendunum í umrætt sinn í
frítíma sínum án þess að fá greiðslu fyrir. Héraðsdómur sýknaði skólann. í
forsendum dómsins var nefnt að tjónþolinn hafi ekki verið hvattur til þess að
taka þátt í æfingunum og að um æfingar áhugamanna hafi verið að ræða. Þá var
talið að fimleikamennimir hafi ekki verið þvingaðir eða þeim att til að gera
æfingar sem þeir treystu sér ekki til. Loks var vísað til þess að fimleikum fylgi
alltaf áhætta. Var talið að hvorki tjónþola né öðrum yrði kennt um slysið. Hér
virðist héraðsdómarinn leggja upp úr því að um frjálst val piltsins hafi verið að
ræða. Af þeim sökum m.a. hafi kröfur til kennarans verið minni. I Hæstarétti
var niðurstaða héraðsdómsins staðfest, en með öðrum rökum. Tekið var fram að
tjónþoli hafi verið góður leikfimimaður og hafi verið búinn að æfa leikfimi-
stökkið sem hann tók er hann slasaðist. Þá var ekki talið í ljós leitt að kennarinn
hafi ekki gætt venjulegra varúðarreglna. Ekkert var vikið að því hver hefði átt
frumkvæði að æfingunum eða hvernig skólastarfi hafi verið háttað. Verður ekki
óyggjandi af þessum dómi ráðið hvort eftirlitsskyldur í frjálsu íþróttastarfi,
þ.m.t. á vegum æskulýðsfélaga, séu minni en í skyldubundnu skólastarfi. Ætla
verður þó að svo geti verið. Raunar virðist bótaábyrgð vegna íþróttaiðkunar
frekar teljast til undantekninga jafnvel þótt slys verði í reglulegu skólastarfi,
sbr. t.d. H 1982 82. Þar var sýknað af kröfu 12 ára nemanda sem hafði slasast
við hástökk í leikfimitíma.
Af framansögðu er ljóst að meta verður það hverju sinni hvort eftirlit og
leiðbeiningar umsjónarmanns barns eða barna teljist fullnægjandi. Þarf þá að
skoða þær sérstöku aðstæður sem slysinu valda. Eftir því sem verkefni bama í
æskulýðs- og tómstundastarfi verða áhættusamari verða meiri kröfur gerðar til
308