Tímarit lögfræðinga - 01.12.1999, Page 43

konar réttarfarslega meðferð mál fær. I raun er það eina skilyrðið að mál sé
útkljáð fyrir dómstóli, en málsnreðferð hjá öðrum stjómvöldum fellur almennt
utan samningsins.15 Af þessu má ráða að við mat á því, hvort mál telst einkamál
í skilningi samningsins, ber að líta til þess hver einkenni málsins eru, en ekki til
þess fyrir hvaða dómstóli það er höfðað.
Viðurkenna og fullnægja ber einkaréttarkröfum sem dæmt hefur verið um í
refsimáli. Þetta er eðlileg og hagkvæm leið þar sem samkvæmt lögum flestra
samningsrrkjanna er unnt að hafa uppi einkaréttarkröfur í refsimáli.16
Þrátt fyrir það að skiptingin í einkarétt og opinberan rétt sé vel þekkt í
flestum samningsríkjunum er ekki að finna neina skilgreiningu í samningnum
á hugtakinu einkamál. Ástæða þess er sú að mörk einkaréttar og opinbers réttar
eru dregin nreð ólíkunr hætti í ríkjunum.17 Það er því ljóst að ýmis vandkvæði
geta verið því samfara að ákvarða hvaða mál teljast til einkamála í skilningi
meginreglunnar.
Mál 29/76 LTU gegn Eurocontrol [1976] ECR 1541. Hér voru málavextir þeir að al-
þjóðleg stofnun um samvinnu um öryggismál í flugsamgöngum, Eurocontrol, sem
staðsett var í Brussel, fékk belgískan dóm á hendur þýska fyrirtækinu LTU vegna
skuldar fyrir veitta þjónustu. Eurocontrol leitaði fullnustu dómsins á hendur LTU í
Þýskalandi. Hinn þýski dómstóll sem fékk málið til meðferðar leitaði forúrskurðar
Evrópudómstólsins um það hvort túlka bæri hugtakið einkamál, þar á meðal versl-
unarmál, samkvæmt lögum þess ríkis þar sem dómur var kveðinn upp (belgískum
lögum) eða samkvæmt lögum þess ríkis þar sem krafist væri fullnustu dómsins
(þýskum lögum). Evrópudómstóllinn taldi hins vegar að túlka bæri hugtakið einka-
mál, þar á meðal verslunarmál, sjálfstæðri skýringu. Dómstóllinn tók einnig fram að
þrátt fyrir að mál milli einstaklinga og stjómvalda geti fallið innan samningsins eigi
það ekki við um úrlausn sem fellur í ágreiningsmáli milli opinbers stjómvalds og
einstaklings, þar sem stjómvald hefur beitt stjómsýslulegri heimild.18
Mál C-172 Volker Sonntag gegn Weidmann [1993] ECR 1-1963. Málavextir voru þeir
að nemandi við þýskan skóla slasaðist á skólaferðalagi á Ítalíu. Kennari, sem jafn-
framt var fararstjóri, var sakfelldur í refsimáli á Ítalíu auk þess að vera dæmdur til
greiðslu skaðabóta. Krafist var fullnustu í Þýskalandi á skaðabótakröfunni sam-
kvæmt dóminum. Kennarinn hélt því fram að skaðabótakrafan væri á sviði opinbers
réttar þar sem hann hefði starfað sem opinber starfsmaður og félli því utan samn-
15 P. Jenard: OJ 1979 C 59, bls. 9. Sú undantekning er þó gerð í V. gr. a. bókunar nr. 1 að í málum
sem varða framfærsluskyldu tekur hugtakið „dómstóll" einnig til danskra, íslenskra og norskra
stjómvalda.
16 P. Jenard: OJ 1979 C 59, bls. 9. í íslenskum rétti eru ákvæði í XX. kafla laga nr. 19/1991 um
meðferð opinberra mála, sem heimila tjónþola að gera bótakröfu í opinberu máli.
17 P. Jenard: OJ 1979 C 59, bls. 9.
18 Evrópudómstóllinn komst að sömu niðurstöðu í máli 814/79 Hollenska ríkið gegn Riiffer
[1980] ECR 3807. Þar var því slegið föstu að hugtakið einkamál, þar á meðal verslunarmál, tæki
ekki til dómsmála, sem höfðuð væru af stjórnvaldsstofnunum fyrir opinberar vatnaleiðir, í því skyni
að fá bætt útgjöld við að fjarlægja flak sem stofnunin hafði fjarlægt eða látið fjarlægja samkvæmt
alþjóðasamningi.
323